Art. 234 Prawa wodnego reguluje zasady dotyczące zmian stanu wody na gruncie, określając prawa i obowiązki właścicieli gruntów w zakresie ochrony sąsiednich terenów przed szkodliwymi skutkami takich zmian. Zgodnie z przepisami, właściciel gruntu nie może dokonywać zmian w odpływie wód opadowych czy roztopowych w sposób, który mógłby zaszkodzić sąsiadującym nieruchomościom. W przypadku naruszenia tych zasad postępowanie administracyjne może obejmować szeroki krąg stron – zarówno właścicieli gruntów powodujących szkody, jak i poszkodowanych sąsiadów.
Strony postępowania przy szkodliwych zmianach odpływu wody
Art. 234 Prawa wodnego stanowi, że:
1. Właściciel gruntu, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może:
1) zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ani kierunku odpływu wód ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich;
2) odprowadzać wód oraz wprowadzać ścieków na grunty sąsiednie.
2. Na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie na skutek przypadku lub działania osób trzecich, ze szkodą dla gruntów sąsiednich.
3. Jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, z urzędu lub na wniosek, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności.
Już z samej treści zacytowanego przepisu wynika, że stron postępowania z zakresu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływającej na grunty sąsiednie może być wiele. Ile dokładnie, spróbuję poniżej wskazać i je omówić.
Krąg stron wynikający wprost (literalnie) z treści art. 234 Prawa wodnego
Należy zauważyć i podkreślić, że we wskazanym przepisie Prawa wodnego mowa jest o tym, że każdy, samodzielny właściciel gruntu nie może wprowadzać na nim zmian stanu wody, które szkodliwie wpłyną nie na jeden grunt sąsiedni, a na grunty sąsiednie. W związku z tym wskazać należy, że podstawowa konfiguracja stron postępowania o zmianę stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich wygląda następująco: z jednej strony jest właściciel gruntu, na którym wprowadzono zmiany powodujące szkody (po zmianie stanu wody), z drugiej mamy poszkodowanych (przez tę zmianę): właściciela lub właścicieli gruntów.
Zatem mamy już dwie możliwości:
- Mamy dwie strony postępowania – właściciela gruntu powodującego szkody (po zmianie stanu wody) i właściciela gruntu lub gruntów, na którym/których te szkodliwe zmiany zachodzą;
- Mamy wiele stron postępowania – z jednej strony właściciela gruntu powodującego szkody (po zmianie stanu wody), z drugiej właścicieli gruntów, na których te szkodliwe zmiany zachodzą.
Przykłady te nie są tylko teoretyczne i gołosłowne. Można je odnaleźć w orzecznictwie sądów administracyjnych (wyroki potwierdzą taką możliwość konfiguracji stron, nie kwestionując ich zakresu). Przykładowo konfigurację pierwszą można odnaleźć w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 9 maja 2024 r. sygn. II SA/Gl 145/24, a konfigurację drugą w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 23 sierpnia 2023 r., sygn. II SA/Lu 333/23.
Dwie kolejne możliwości konfiguracji stron postępowania
W związku z ww. dwoma konfiguracjami wydaje się, że są jeszcze możliwe kolejne dwa schematy stron postepowania:
- Wiele stron postępowania – z jednej strony właściciele gruntów powodujących szkody (po zmianie stanu wody), z drugiej jeden właściciel gruntu lub gruntów, na którym/których te szkodliwe zmiany zachodzą;
- Wiele stron postępowania – z jednej strony właściciele gruntów powodujących szkody (po zmianie stanu wody), z drugiej właściciele gruntów, na których te szkodliwe zmiany zachodzą.
Przykład konfiguracji trzeciej odnajdziemy np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24 kwietnia 2024 r. sygn. II SA/Kr 40/24, a przykład ostatniej z nich np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 września 2024 r., sygn. II SA/Gl 1054/24.
To wniosek, co do zasady, determinuje krąg stron postępowania
Wskazać należy, że z uwagi na to, iż postępowanie w sprawie zmiany stanu wód na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich jest najczęściej wszczynane na wniosek, to właśnie taki wniosek określa krąg stron postępowania. Jest tak dlatego, ponieważ we wniosku należy określić nieruchomości, na których nastąpiła szkodliwa zmiana stanu wody na gruncie, a także grunty, na których ta zmiana negatywnie oddziałuje. Zatem organ prowadzący postępowanie jest związany zakresem przedmiotowym i podmiotowym takiego wniosku, co sprowadza się do tego, że chcąc zmienić ten zakres, musi poprosić wnioskodawcę o taką modyfikację.
W przypadku wszczęcia postępowania z urzędu to organ prowadzący postępowanie sprawuje pieczę nad zakresem przedmiotowym i podmiotowym postępowania, który może w jego trakcie modyfikować, z uwagi na poczynione ustalenia faktyczne. Wszczęcie postępowania z urzędu nie jest częstym przypadkiem, a przykład takiego działania wójta gminy odnaleźć można np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 23 sierpnia 2023 r., sygn. II SA/Lu 333/23 (wójt wszczął z urzędu postępowanie w sprawie naruszenia stosunków wodnych w odniesieniu do terenu po zachodniej stronie drogi krajowej, gdzie znajdowało się wiele posesji).
Piotr Tarkowski – absolwent prawa oraz administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Były członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie oraz były radca prawny Urzędu Gminy Zabierzów. Po ukończeniu aplikacji radcowskiej, przy OIRP w Krakowie, od końca 2014 r. prowadzi swoją Kancelarię. Jest autorem licznym publikacji oraz trenerem w ramach szkoleń z zakresu prawa administracyjnego. Specjalizuje się m. in. w Prawie wodnym, w przedmiocie, którego doradza swoim klientom z całej Polski oraz prowadzi ich postępowania administracyjne i sądowoadministracyjne.
Strony autora poświęcone Prawu wodnemu: https://kancelariatarkowski.pl/oferta-wodne.php, https://prawowodne.com/.
