English
Ramowa Dyrektywa w sprawie Strategii Morskiej (RDSM) stanowi podstawę do podejmowania niezbędnych działań na rzecz osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego w odniesieniu do mórz europejskich, w tym Morza Bałtyckiego. Trwają prace w ramach kolejnego, już trzeciego cyklu jej wdrażania, jednocześnie publikowane są scalone wyniki dla poprzedniego okresu. Przedstawiamy w skrócie, co się dzieje aktualnie w tym zakresie w Polsce.
Wdrażanie RDSM w Polsce – stan zaawansowania prac
Państwa członkowskie są zobowiązane do cyklicznej aktualizacji strategii morskich zgodnie z art. 17 RDSM, w okresach sześcioletnich od momentu ich pierwszego opracowania.
W Polsce trwają prace nad wdrażaniem założeń RDSM w kolejnym cyklu planistycznym. Obejmują one okres analiz 2016 – 2021. Opracowywane są elementy składające się na aktualizację wstępnej oceny stanu środowiska wód morskich. W 2022 r. zostały opracowane dwa zestawienia dominujących presji antropogenicznych pochodzenia morskiego na wody morskie w ujęciu ogólnym oraz wynikających z działalności rybackiej. Zaktualizowano je w bieżącym roku zgodnie z wciąż formułowanymi przez HELCOM wytycznymi dotyczącymi prowadzenia prac w obecnym okresie planistycznym.
Sporządzone dokumenty zostały zrealizowane odpowiednio przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej (Minister Infrastruktury – MI) oraz ministra właściwego do spraw rybołówstwa (Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Kolejne dokumenty, będące w trakcie opracowywania, których zakończenie planowane jest w bieżącym roku, to zestawienie dominujących presji antropogenicznych pochodzenia lądowego na wody morskie oraz aktualizacja analizy dominujących presji i oddziaływań na wody morskie, realizowana na podstawie wyników wszystkich wyżej wymienionych dokumentów. W chwili obecnej dostępne są już główne wyniki przeprowadzonych prac, jednak zakończenie projektu planowane jest na październik 2023 r.
Równolegle podjęto działania niezbędne dla przeprowadzenia analizy społeczno-ekonomicznej użytkowania wód morskich oraz określenia kosztów degradacji środowiska morskiego (w gestii MI). Takie badanie stanowi istotny element aktualizacji wstępnej oceny stanu środowiska wód morskich Bałtyku. Obecnie trwają procedury wyboru wykonawcy. Wyników można spodziewać się pod koniec listopada tego roku.
Od początku 2023 r. trwają również prace nad drugą aktualizacją wstępnej oceny stanu środowiska wód morskich wraz z zestawem właściwości dla dobrego stanu środowiska. Projekt jest koordynowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ). Wyniki będą dostępne pod koniec 2025 r.
Nie sposób nie wspomnieć o realizowanych corocznie przez GIOŚ ocenach stanu środowiska wód morskich w zasięgu polskich obszarów morskich (POM). Na ich podstawie realizowane są również oceny porównawcze na tle dziesięciolecia. Ostatnią z nich oparto na wynikach badań monitoringowych z 2021 r. i odniesiono do rezultatów z okresu 2011 – 2020.
Co dalej i co zyska Bałtyk?
Realizacja wymienionych prac w bieżącym okresie planistycznym będzie stanowiła podstawę aktualizacji zestawu celów środowiskowych dla wód morskich, opracowania i wdrożenia drugiej aktualizacji programu monitoringu wód morskich oraz opracowania i wdrożenia aktualizacji programu ochrony wód morskich.
Pierwszy Krajowy Program Ochrony Wód Morskich (KPOWM) został przyjęty Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2017 r. (Dz.U. 2017 poz. 2469). Na początku 2022 r. opracowano projekt aktualizacji Programu (aPOWM). Dokument jest obecnie na etapie opiniowania przez Komisję Europejską.
Przyszły program działań (tzn. kolejna aktualizacja), ukierunkowany na konkretne presje, powinien minimalizować ich negatywny wpływ na środowisko morskie, przy jednoczesnym umożliwieniu zrównoważonego korzystania z tego tak bardzo wrażliwego ekosystemu. Efektem prowadzonych obecnie i w przyszłości prac i wdrażanych na tej podstawie działań powinno być ograniczenie presji antropogenicznych na Bałtyk, co w dłuższej perspektywie poprawi jego stan.
Cele RDSM zaplanowane na 2020 r. nie zostały osiągnięte, jednak należy w dalszym ciągu podejmować i kontynuować działania, mając również na uwadze ich długoterminowy charakter oraz złożoność procesów reakcji środowiska morskiego na podejmowane działania.
