COP28 w Dubaju – podsumowanie

Wybór Dubaju na gospodarza światowego szczytu klimatycznego COP28 niewątpliwie budził ogromne kontrowersje. Uczestnicy mieli wrażenie, że tamtejszy klimat i warunki życia stanowią swego rodzaju przestrogę przed tym, czego Europa i wiele innych regionów świata może doświadczyć w przyszłości, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki zapobiegające postępującej zmianie klimatu. Zjednoczone Emiraty Arabskie są bowiem państwem, które nie ma ani jednej stałej rzeki, za to ma najwyższy budynek świata – Burdż Chalifa – który pozostaje niepodłączony do sieci kanalizacyjnej. To także kraj, w którym przez okres kilku miesięcy w roku jakiekolwiek funkcjonowanie poza klimatyzowanymi pomieszczeniami jest praktycznie niemożliwe, co znajduje swoje odzwierciedlenie choćby w infrastrukturze umożliwiającej przemieszczanie się między budynkami bez potrzeby wychodzenia na zewnątrz. Jak gdyby nawet krótki spacer stanowił śmiertelne zagrożenie.

Rola krajów z rejonu Zatoki Perskiej podczas COP28

W praktycznym wymiarze dużo bardziej istotny jest fakt, iż przewodniczącym COP28 był Sultan Ahmed Al Jaber – prezes ADNOC, największej spółki naftowej w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Spodziewano się więc imponującego pokazu greenwashingu ze strony podmiotów i krajów odpowiadających w największym stopniu za wydobycie i eksploatację paliw kopalnych. Faktycznie, obecność państw rejonu Zatoki Perskiej była silnie widoczna, a środki przeznaczone na ich promocję – zdecydowanie największe. Budowaniu sprzyjającej atmosfery nie pomogły również stwierdzenia przewodniczącego COP28, który tuż przed rozpoczęciem szczytu kwestionował naukowe podstawy dążeń do eliminacji paliw kopalnych z miksu energetycznego.

Konkluzje z COP28

Efekty szczytu, być może właśnie z powodu tak niskich oczekiwań, są zaskakująco pozytywne. W końcowych konkluzjach po raz pierwszy znalazł się zapis odnoszący się bezpośrednio do wycofania z użycia paliw kopalnych, choć bez bliższych konkretów. Sukcesem krajów arabskich, które silnie eksponowały te technologie, jest uwzględnienie Carbon Capture and Storage wśród działań związanych z zapobieganiem zmianie klimatu. Niewątpliwie konkretem jest ustanowienie funduszu rekompensat o wartości 700 mln dol. dla państw rozwijających się, które doświadczają najdotkliwszych skutków zmiany klimatycznej. Nie są to jednak środki wystarczające. Zgodnie z analizą OECD już w 2025 r. roczne potrzeby związane z inwestycjami klimatycznymi będą sięgać 1 bln dol. rocznie, a zapewnione dziś finansowanie odpowiada jednej dziesiątej tej sumy.

Ważnym tematem podczas COP28 pozostawała woda, która jest kluczowym elementem działań związanych z adaptacją do zmiany klimatu. Zagadnieniom z nią powiązanym poświęcono jeden z dni szczytu. Kwestie łączące się z gospodarką wodną pojawiały się podczas większości rozmów, dzięki inicjatywom takim jak Water For Climate Pavilion, powstałym dzięki współpracy rządów ośmiu państw (Egipt, Niemcy, Holandia, Senegal, Słowenia, Szwecja, Tadżykistan, Wielka Brytania) i ponad sześćdziesięciu organizacji pozarządowych. Spotkania i debaty stanowiły niezwykle cenną okazję do wymiany doświadczeń i perspektyw oraz poznania nowych technologii – np. odzyskiwania niemal 100 proc. surowców wtórnych z oczyszczania ścieków czy też innowacyjnych rozwiązań, w ramach których firmy płacą rolnikom w Chile za oszczędzoną wodę.

Rosnące znaczenie COP28 i nieobecność Polski

COP jest wydarzeniem o stale rosnącym znaczeniu – o ile w Katowicach w 2018 r. uczestniczyło w nim nieco ponad 20 tys. osób, to już w Dubaju liczba uczestników przekroczyła 100 tys. Dyskusje toczą się wokół coraz szerszego zakresu tematów i dotyczą coraz liczniejszych sektorów gospodarki. Nie da się ukryć, że kwestie związane ze zmianą klimatu dotyczą każdego. COP28 był pierwszym szczytem, na którym osobny dzień poświęcony został ochronie zdrowia, co wyraźnie wskazuje na poszerzenie pola zainteresowań uczestników.

Co warte uwagi, swoją obecność zaznaczają coraz mocniej kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej, Azji, a nawet wyspiarskie państwa Oceanii. W tym kontekście tym bardziej raziła nieobecność Polski, która od czasu COP24 w Katowicach pozostaje poza wydarzeniem, pomimo swojego stosunkowo wysokiego PKB i międzynarodowego znaczenia. Jedynym akcentem polskim było stoisko BGK promujące Ideę 3W w pawilonie Climate Finance Hub. W obliczu rosnącego prestiżu i międzynarodowego znaczenia szczytu, zdaje się, że jako państwo nie możemy pozwalać sobie na dłuższe ignorowanie tego wydarzenia.