Czy kranowa woda jest czysta? Większość ludzi ma wątpliwości

Choć woda z kranów w wielu miejscach na świecie spełnia rygorystyczne normy jakości, aż ponad połowa mieszkańców globu nie ufa jej czystości. Najnowsze badanie przeprowadzone przez amerykańskich naukowców rzuca światło na tę rozbieżność, która może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia publicznego. Eksperci i władze szukają sposobów na odzyskanie zaufania społecznego.

Podejrzane wodociągi – osobiste doświadczenia i obawy na przyszłość

25 sierpnia br. w magazynie Nature ukazało się badanie zrealizowane przez zespół naukowców z uniwersytetów Northwestern oraz Chapel Hill w Północnej Karolinie. Reprezentatywne grupy obywateli z 141 krajów świata spytano, czy dostarczana im woda jest czysta. Jedno z pytań dotyczyło wiedzy respondenta o kimś, kto w ciągu dwóch ostatnich lat doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu wskutek konsumpcji wody. Natomiast drugie pytanie skupiało się na osobistej ocenie niebezpieczeństwa związanego ze spożyciem kranówki.

Okazało się, że aż 52,3 proc. spośród przebadanych ponad 148 tys. obywateli wierzy, że w ciągu najbliższych dwóch lat zaszkodzi im spożywana woda. Najwięcej obaw o swoje zdrowie mają mieszkańcy Libanu, Peru i Gabonu, najmniej obywatele Szwecji, Finlandii i Danii. Jeśli chodzi o negatywne doświadczenia prym wiodą respondenci z Zambii – 54,3 proc. z nich doświadczyło negatywnych skutków zdrowotnych związanych z jakością wody w ostatnich latach.

Dla porządku dodajmy, że w Polsce jedynie 2,23 proc. ankietowanych uważa, że w ciągu ostatnich dwóch lat zaszkodziła im woda z kranu. Prawie co trzeci Polak spodziewa się jednak zagrożenia w ciągu następnych dwóch lat.

Wątpliwości co do tego czy woda jest czysta i bezpieczna mają częściej kobiety, mieszkańcy miast, osoby doświadczające trudności finansowych oraz ludzie lepiej wykształceni. Zaobserwowano również, że brak zaufania do jakości wody jest bezpośrednio skorelowany z niskim PKB per capita oraz podwyższoną śmiertelnością z powodu jej zanieczyszczenia w danym kraju. Zaskakująca i najsilniejsza okazuje się jednak zależność między oczekiwanym uszczerbkiem na zdrowiu a Indeksem Percepcji Korupcji na poziomie krajowym. Wyjaśnia to, dlaczego w Danii, uważanej za najmniej skorumpowane państwo na świecie, jedynie 11,4 proc. obywateli spodziewa się zagrożenia ze strony publicznych wodociągów.

Siła percepcji a dobrobyt społeczeństwa

Można by dyskutować, że istotna jest jakość wody, nie zaś to, co o niej myśli społeczeństwo. Autorzy przedmiotowego badania wskazują jednak na szereg zagrożeń związanych z tego typu obawami, nawet jeśli nie są one poparte faktami.

Po pierwsze, osoby, które nie mają zaufania do czystości i bezpieczeństwa wody kranowej, często decydują się na zakup wody butelkowanej. Takie działanie nie tylko obciąża domowy budżet, ale również przyczynia się do poważnego problemu ekologicznego związanego z odpadami plastikowymi. Dodatkowo, w koszykach zakupowych często pojawiają się napoje słodzone, które są uznawane za jednego z głównych sprawców globalnej epidemii otyłości. Napoje te są również kojarzone z licznymi chorobami cywilizacyjnymi, w tym z próchnicą.

Zmartwienia o jakość wody wzmagają również poziom stresu i mogą sprzyjać rozwojowi depresji oraz ogólnemu osłabieniu zdrowia psychicznego. Jako przykład takiej negatywnej zależności wskazuje się mieszkańców miasta Flint, w amerykańskim stanie Michigan. W 2014 r. tutejsze władze zaczęły pozyskiwać wodę z rzeki Flint, co doprowadziło do korozji wodociągu i przenikania ołowiu do wody pitnej. W 66 proc. lokalnych gospodarstw domowych przynajmniej jeden członek rodziny doświadczył zaburzeń zachowania, a 29 proc. mieszkańców zaobserwowała u siebie objawy depresji.

Jak przekonać ludzi, że woda jest czysta?

Zwiększenie zaufania do jakości wody wśród społeczeństwa wymaga zdaniem autorów badania szeregu aktywnych kroków. Za kluczowe uważa się jawne i otwarte informowanie obywateli o parametrach jakości wody z kranu. Z wcześniejszych analiz prowadzonych w Holandii wynika, że to właśnie brak informacji skłania ludzi do zakupu wody butelkowanej.

Kolejnym problemem jest wiarygodność krajowych i lokalnych polityków oraz instytucji bezpośrednio odpowiedzialnych za miejscową gospodarkę wodno-ściekową. W ich odbudowie pomóc mogą szerokie reformy systemu, inwestycje w infrastrukturę, ale także informacje o takich aspektach jak recykling wody szarej czy plany awaryjne na wypadek wybuchu epidemii.

Ludzie boją się przede wszystkim zagrożeń związanych ze współczesną sytuacją – od zmiany klimatu, przez wyciek substancji zanieczyszczających, a skończywszy na konfliktach militarnych. Nawet jeśli dziś woda jest czysta, jutro wszystko się może zmienić. I o tej właśnie niepewności powinno się myśleć najwięcej.