English
W odpowiedzi na rosnące globalne wyzwania związane z emisją gazów cieplarnianych, Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła globalną strategię dekarbonizacji transportu lądowego. Sektor ten generuje około 23 proc. rocznych emisji gazów cieplarnianych na świecie, z czego 72 proc. pochodzi z transportu lądowego – głównie drogowego (69 proc.), a także żeglugi śródlądowej (2 proc.) i kolei (1 proc.). Prognozy wskazują, że do 2050 r. zapotrzebowanie na transport osób i towarów wzrośnie odpowiednio o 79 proc. i 100 proc. Wobec takiego wzrostu popytu oraz wysokiej emisji dwutlenku węgla, Komitet Transportu Lądowego (ITC) proponuje pilne działania na rzecz ograniczenia emisji. Czy ta strategia coś zmieni?
Globalna strategia dekarbonizacji – cele
Komitet Transportu Lądowego planuje pomóc państwom członkowskim ONZ oraz innym stronom umowy osiągnąć zerową emisję gazów cieplarnianych netto w transporcie lądowym. Użycie instrumentów prawnych ma umożliwić taki rezultat do 2050 r. Jak zauważyła sekretarz wykonawcza Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ, Tatiana Molcean: Dekarbonizacja sektora transportu pozostaje w tyle za wieloma innymi sektorami. Strategia ta pomoże krajom zrealizować znaczną część ich zobowiązań klimatycznych wynikających z porozumienia paryskiego. Jej przyjęcie stanowi zatem kluczowy kamień milowy w działaniach na rzecz klimatu.
W ramach globalnej strategii dekarbonizacji transportu lądowego, szczególny nacisk kładziony jest na rozwój transportu publicznego w zakresie przewozów pasażerskich. Strategia wspiera również inicjatywy promujące korzystanie z rowerów oraz przemieszczanie się pieszo, jako zdrowsze i bardziej ekologiczne alternatywy dla transportu indywidualnego. W obszarze transportu towarowego kluczowymi działaniami są usprawnienie stanu technicznego pojazdów, modernizacja infrastruktury oraz optymalizacja procedur granicznych, co ma na celu zwiększenie wydajności i redukcję emisji szkodliwych gazów. Realizacja tych celów będzie możliwa dzięki wdrożeniu nowych regulacji prawnych oraz intensyfikacji współpracy międzynarodowej między wszystkimi zaangażowanymi państwami.
Szczegółowe cele przyjętej globalnej strategii dekarbonizacji transportu lądowego skupiają się na maksymalizacji efektywności energetycznej. Dąży się do tego poprzez poprawę praktyk kierowców oraz integrację inteligentnych systemów transportowych (ITS) i rozwiązań cyfrowych. Strategia przewiduje również przyspieszenie procesu zastępowania pojazdów spalinowych przez modele bezemisyjne, jednocześnie kładąc nacisk na wspieranie badań i rozwoju zielonych paliw oraz technologii ekologicznego wytwarzania energii. Planowane jest także modernizowanie komponentów motoryzacyjnych oraz analiza cyklu życia infrastruktury, co ma przyczynić się do ich dłuższego użytkowania w ramach zasad gospodarki obiegu zamkniętego.
Sposoby wdrażania strategii
Globalna strategia dekarbonizacji będzie wdrażana przy pomocy wstępnego planu działań ITC. Określa on kolejne etapy, dzięki którym Komitet pomoże państwom członkowskim w realizacji ich celów. Będzie się to odbywało w oparciu o środki dekarbonizacji typu “unikaj-zmieniaj-ulepszaj” (ang. avoid-shift-improve). Zalicza się do nich unikanie pokonywania zbędnych kilometrów, zmianę środków transportu na nisko- i bezemisyjne oraz ulepszanie pojazdów, infrastruktury i procesów transportowych.
Wszystkie działania będą rewidowane w ramach regularnego przeglądu planu, dokonywanego co dwa lata. Organy zależne ITC będą mogły wtedy przedstawić swoje propozycje zmian. Cała globalna strategia dekarbonizacji będzie analizowana co pięć lat. Po raz pierwszy nastąpi to w roku 2029. Wtedy to Komitet Transportu Lądowego, w ramach nadzorowania przeglądu, określi jego zakres.
Obecne instrumenty prawne ONZ
Już dzisiaj funkcjonują regulacje, które umożliwiają ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w transporcie. Na przykład podwaliny dla stworzenia infrastruktury sprzyjającej zmianie transportu drogowego na kolejowy i śródlądowy kładą: Europejskie porozumienie w sprawie głównych międzynarodowych linii kolejowych (AGC) oraz Europejskie porozumienie w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN).
Poza tym promowanie transportu multimodalnego w celu zmniejszenia obciążenia europejskiej sieci drogowej i złagodzenia szkód dla środowiska umożliwia Europejska umowa o ważnych międzynarodowych liniach transportu kombinowanego i powiązanych urządzeniach (AGTC). Inne przepisy ONZ dają możliwość zharmonizowanego pomiaru zużycia paliwa i emisji CO2 przez pojazdy oraz powszechnego wprowadzenia paliw alternatywnych.
Europejska Komisja Gospodarcza ONZ opracowuje już globalnie zharmonizowaną metodologię określania śladu węglowego pojazdów w całym cyklu ich życia. Zajmuje się także uregulowaniem wpływu na klimat około 23 mln używanych pojazdów, które zostały wyeksportowane w latach 2015-2020. Około 66 proc. z nich trafiło do krajów rozwijających się i będących w okresie transformacji. Mark Harbers, Minister Infrastruktury i Gospodarki Wodnej Holandii, otwierając 86. sesję ITC powiedział, że ważne jest, aby przejście na czysty transport było sprawiedliwe. Dlatego też ITC objęła przewodnictwo w opracowywaniu norm jakości dla importu i eksportu używanych pojazdów.
