Gospodarka o obiegu zamkniętym – aktualna sytuacja w UE

Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie, w którym wskazano państwa członkowskie, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym na 2025 r. Cel dotyczy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych oraz składowania odpadów do 2035 r. Plany te zostały określone w ramowej dyrektywie w sprawie odpadów i dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.

Gospodarka o obiegu zamkniętym – wnioski ze sprawozdania

Zgodnie z opublikowanym sprawozdaniem dziewięć krajów jest na dobrej drodze do osiągnięcia celów na 2025 r.: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Holandia, Niemcy, Luksemburg, Słowenia i Włochy. W przypadku pozostałych osiemnastu państw członkowskich istnieje ryzyko, że nie osiągną one założonych celów. W przypadku Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Łotwy, Portugalii i Szwecji problem dotyczy odpadów komunalnych, natomiast w przypadku Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Grecji, Litwy, Malty, Polski, Rumunii, Słowacji i Węgier – zarówno odpadów komunalnych, jak i ogólnych odpadów opakowaniowych.

Jak obecnie wygląda gospodarka o obiegu zamkniętym w Unii Europejskiej?

Europejczycy, zgodnie z wyliczeniami, wytwarzają średnio 530 kg odpadów komunalnych na osobę rocznie (z gospodarstw domowych i podobne odpady z przedsiębiorstw). Coraz częściej są one poddawane recyklingowi, a rzadziej składowane. Odpady komunalne to jeden z najtrudniejszych do zagospodarowania rodzajów śmieci. W UE około 50% z nich poddaje się recyklingowi lub kompostowaniu, a 23% składuje. Mimo że w ostatnich latach gospodarka o obiegu zamkniętym nabiera coraz większego znaczenia, można zaobserwować stopniowy, stały wzrost ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych.

W latach 2013 – 2020 ilość wytworzonych odpadów opakowaniowych wzrosła w całej UE o 15%, osiągając niemal 80 mln ton. Około 64% z nich jest obecnie poddawanych recyklingowi, choć zależy to od materiału, z którego są wykonane. Ponad 75% opakowań papierowych, tekturowych i metalowych jest poddawanych recyklingowi, dla porównania z mniej niż 40% opakowań z tworzyw sztucznych. Stanowi to problem w większości państw UE, a w przypadku wielu z nich istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć celu dotyczącego recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.

Zalecania Komisji Europejskiej w zakresie poprawy gospodarki o obiegu zamkniętym

Komisja Europejska przedstawiła szczegółowe zalecenia dla 18 państw członkowskich, w przypadku których istnieje ryzyko, że nie będą w stanie osiągnąć głównych celów w zakresie recyklingu na 2025 r. Zalecenia te obejmują szeroki zakres działań: ograniczenie ilości odpadów nienadających się do recyklingu, zwiększenie selektywnej zbiórki i ponownego użycia, rozwój zdolności przetwarzania odpadów do celów sortowania i recyklingu, poprawa zarządzania, wdrażanie instrumentów ekonomicznych i podnoszenie świadomości.

Komisja Europejska będzie nadal wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu przepisów UE dotyczących odpadów poprzez finansowanie z funduszy unijnych, pomoc techniczną (np. wdrażanie polityki ochrony środowiska, wymianę najlepszych praktyk i promowanie wzajemnego uczenia się). Władze krajowe są jednak odpowiedzialne za zwiększenie działań politycznych i intensyfikację prac w terenie.

Ponadto Komisja Europejska przedstawiła inicjatywy, które przyczyniają się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i będą wspierać państwa członkowskie w poprawie wyników w gospodarowaniu odpadami i osiąganiu celów. W ramach wsparcia rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym zaproponowano wnioski dotyczące nowych rozporządzeń w sprawie przemieszczania odpadów, pakowań i odpadów opakowaniowych oraz w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów.