Rok 2024 jak dotąd mija pod znakiem katastrofalnych powodzi na całym świecie. Przy okazji klęsk żywiołowych często wychodzi na jaw brak odpowiedniego przygotowania i systemów mitygujących skutki ulewnych deszczy. Są jednak i dobre wieści – młodzież z Afryki i Ameryki Południowej angażuje się w innowacyjne projekty mające zwiększać odporność na powodzie. To doskonała inspiracja dla lokalnych społeczności w innych krajach.
Młodzież walczy o swoją przyszłość
W 2001 r. Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) wraz z Globalnym Partnerstwem dla Wody (GWP) zainicjowały program mający na celu promowanie koncepcji zintegrowanego zarządzania powodziami na świecie. Od ponad dwóch dekad w ramach tej inicjatywy realizowane są projekty, które mają na celu ograniczenie katastrofalnych skutków powodzi, w tym zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych, zniszczeń mienia oraz degradacji środowiska naturalnego. Co roku ogłaszany jest też konkurs na najlepsze projekty prowadzone przez młodzież z całego świata w zakresie budowania lokalnej odporności na powodzie. Najnowsza edycja wyłoniła dwa zwycięskie projekty – z Południowej Afryki oraz Kolumbii.
Woda ze skały – Południowa Afryka
Afryka jest co prawda kontynentem wyjątkowo dotkliwie nękanym przez susze, ale nie brakuje tu również ulewnych deszczy skutkujących humanitarnymi katastrofami. Według raportu WMO dotyczącego Globalnych Zasobów Wodnych w 2023 r. 11 tys. osób zmarło wskutek przerwania dwóch zapór wodnych w Libii. W pozostałych krajach bilans śmiertelny wyniósł w ubiegłym roku ponad 1600 ofiar.
W odpowiedzi na te zagrożenia grupa studentów z Uniwersytetu Pretorii w Południowej Afryce rozwinęła inicjatywę „Woda ze skały”, która obejmuje podnoszenie świadomości i poprawę przygotowania na powodzie wśród młodych ludzi. Projekt grupy YouthMappers wiąże się również z identyfikacją najbardziej wrażliwych społeczności oraz rozwojem aplikacji mobilnej ostrzegającej mieszkańców przed zbliżającymi się kataklizmami.
W ramach nagrodzonego projektu powstały:
- pakiety informacyjne dla młodzieży zawierające protokoły postępowania w przypadku powodzi i przydatne kontakty;
- scenariusze ryzyka powodziowego spowodowanego różnymi anomaliami pogodowymi;
- prototyp aplikacji mobilnej wysyłającej ostrzeżenia na określonych obszarach.
Grupa YouthMappers planuje dalsze działania wspierające lokalną odporność na powodzie, w tym rozszerzenie systemu notyfikacji na inne strefy wysokiego ryzyka w Południowej Afryce. Celem jest lepsze przygotowanie lokalnych obywateli na przyszłe kataklizmy.
Wspólne mapowanie na rzecz odporności na powodzie – Kolumbia
Nieco inne podejście przyjęli młodzi ludzie z Medellina, stolicy górskiego regionu Antioquia w Kolumbii. Zlewnia miejscowego cieku Iguaná zajmuje powierzchnię 50 km2 i od ponad 150 lat jest miejscem występowania regularnych powodzi. Ich częstotliwość rośnie od lat 80 ubiegłego stulecia, a skutki obejmują zniszczenia infrastruktury, ewakuacje ludności, a nawet ofiary śmiertelne.
W ramach projektu młodzież z Medellina przeprowadziła szereg warsztatów z mieszkańcami obszarów zalewowych. Obejmowały one zbiór kartograficznych danych oraz szkolenia na temat wykorzystania mobilnych map. W rezultacie udało się zidentyfikować strefy najwyższego ryzyka, krytyczną infrastrukturę oraz potrzeby związane z odwadnianiem terenów i mitygowaniem skutków powodzi.
Inicjatywa znacząco wzmacnia lokalną odporność na powodzie, tworząc solidne podstawy do skuteczniejszego zarządzania ryzykiem powodziowym. Ponadto, zacieśniła współpracę pomiędzy władzami publicznymi a mieszkańcami, co ułatwia przyszłe działania w obliczu potencjalnych kataklizmów. Uzyskane w ramach projektu informacje zostały zintegrowane z systemem wczesnego ostrzegania miasta Medellín, co dodatkowo zwiększa skuteczność działań prewencyjnych i reagowania kryzysowego.
Ogromny potencjał, wielkie potrzeby
Światowa Organizacja Meteorologiczna podkreśliła, że oba wyróżnione projekty wskazują na ogromny potencjał młodych ludzi w zakresie stawiania czoła wyzwaniom środowiskowym. Aby jednak udało się realnie wzmocnić odporność na powodzie w długiej perspektywie, zdaniem WMO potrzeba wyposażyć młodzież w odpowiednie technologie i środki finansowe, a także zbudować szersze partnerstwa organizacyjne, w których głos młodych ludzi będzie słyszany.