Nieco ponad dwa miesiące dzielą nas od amerykańskich wyborów prezydenckich – najpilniej obserwowanej rywalizacji o fotel głowy państwa na świecie. Po rezygnacji Joe Bidena, w szranki z Donaldem Trumpem z ramienia Demokratów stanęła Kamala Harris, obecna wiceprezydentka Stanów Zjednoczonych. Według sondaży z 25 sierpnia Harris miała 3 proc. przewagi nad Trumpem. Co czeka świat po jej ewentualnym zwycięstwie? W którym kierunku zmienić się może polityka klimatyczna?
Kamala Harris – klimatyczny profil kandydatki
W trakcie swojej senatorskiej kariery Kamala Harris zasłynęła jako jedna z pierwszych orędowniczek planu Green New Deal, którego celem jest redukcja emisji dwutlenku węgla poprzez oparcie amerykańskiej gospodarki w 100 proc. na energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. W 2022 r. jej głos przeważył szalę na korzyść przyjęcia ustawy o redukcji inflacji (z ang. Inflation Reduction Act, IRA), czyli największej klimatycznej inwestycji w amerykańskiej historii. Jako wiceprezydentka Harris opowiedziała się też jednoznacznie przeciwko szczelinowaniu hydraulicznemu – stosowanemu podczas wydobywania ropy naftowej czy gazu ziemnego.
W przemówieniu wygłoszonym w 2019 r. w stojącym przed groźbą zatopienia Portsmouth, Harris stwierdziła: zmiana klimatu jest faktem i stwarza egzystencjonalne zagrożenie dla nas jako społeczności (…). Zależy mi na tej kwestii nie dlatego, że mam szczególną ochotę przytulić drzewo, ale dlatego, że chcę mieć zdrowe dziecko.
Jak nowa polityka klimatyczna USA może wpłynąć na świat?
Przypomnijmy, że choć Stany Zjednoczone podpisały Porozumienie Paryskie w 2016 r., już rok później Donald Trump wycofał to uczestnictwo. Porozumienie na nowo podpisał Joe Biden w 2021 r., a Kamala Harris ma kontynuować wysiłki swego poprzednika zmierzające do znaczącej redukcji emisji gazów cieplarnianych. W ramach swojej platformy politycznej Demokraci zapowiadają też m.in. kolejne inwestycje w elektrownie słoneczne i wiatrowe, osiągnięcie zerowych emisji w gospodarstwach rolnych do 2050 r., elektryfikację sektora transportowego czy zwiększenie nakładów na badania nad innowacjami w zakresie czystej energii.
Przemawiając na szczycie klimatycznym w Dubaju 2023 r. Harris podkreśliła, że kryzys klimatyczny wymaga globalnej współpracy, wspominając przy tym o zaangażowaniu USA na Karaibach czy w Zambii. Zadeklarowała też stworzenie nowego partnerstwa na rzecz budowy łańcuchów dostaw opartych na czystej energii na całym świecie oraz wsparcie finansowe na poziomie 3 mld dol.
W tegorocznej analizie amerykańskiego bezpieczeństwa i transformacji energetycznej Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) podkreśliła rolę Stanów Zjednoczonych jako światowego lidera zielonych technologii w tym zakresie. Jednak USA nadal pozostają największym na świecie producentem ropy naftowej i gazu. Według IEA, rosnący eksport w tych sektorach w kolejnych latach pomoże stabilizować kryzys związany z wojną na Ukrainie.
Według prognoz opublikowanych przez niezależną organizację The Brookings Institution scenariusz, w którym Kamala Harris zostanie prezydentem, będzie na pewno mniej rozprzęgający globalną politykę klimatyczną niż wygrana Trumpa. Analitycy zwracają jednak uwagę, że nowy rząd będzie musiał stawić czoła gigantycznym wyzwaniom finansowym, które mogą być trudne do uniesienia. Zwłaszcza biorąc pod uwagę niechęć USA do współpracy w ramach międzynarodowych organizacji o formalistycznym podejściu do działań.
Dialog między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi na temat kryzysu klimatycznego oraz degradacji środowiska został wprawdzie rozpoczęty, ale potrzeba będzie dużo dobrej woli po obu stronach, aby pokonać istotne bariery w podejściu politycznym i organizacyjnym.
11 listopada, czyli tydzień po wyborach prezydenckich w USA, rozpocznie się kolejny szczyt klimatyczny, COP 29 w Baku. Eksperci z Brookings spodziewają się, że podczas rozmów ujawnią się konflikty dotyczące finansowania adaptacji klimatycznych w najbiedniejszych krajach świata. Według nich ważniejsze będzie nie to kto rezyduje w Białym Domu, ale ile pieniędzy jest skłonny zdeklarować.
Czy Kamala Harris stanie na wysokości zadania?
Według obserwatorów amerykańskiej sceny politycznej cytowanych przez portal Inside Climate News, Harris najprawdopodobniej pójdzie w ślady Bidena, obierając ambitne cele redukcji zanieczyszczeń wpływających na zmianę klimatu. Opowie się jednak za stosowaniem marchewki raczej niż kija.
Tymczasem mimo ogromnych oczekiwań, w ostatnich przemówieniach publicznych Kamala Harris powstrzymuje się od formowania konkretnych obietnic dotyczących polityki klimatycznej. Podczas demokratycznego wiecu 23 sierpnia br. uczyniła jedynie krótką aluzję do prawa do wolności oddychania świeżym powietrzem, picia czystej wody i życia z dala od zanieczyszczeń, które napędzają zmianę klimatu. Nie do końca zadowoleni aktywiści nawołują kandydatkę Demokratów do bardziej konkretnych deklaracji. Najbliższe tygodnie pokażą jakie stanowisko zajmie Harris w tej sprawie.
