Bezpieczeństwo w wodzie – każdy może utonąć, nikt nie powinien

Utonięcia należą do najczęstszych przyczyn przypadkowej śmierci na świecie, szczególnie latem, kiedy nad wodą wypoczywa wiele osób. Z najnowszych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że rocznie na skutek utonięcia ginie ok. 236 tys. osób, co  oznacza, że średnio co 2 minuty ktoś traci życie w wodzie. Tylko w Polsce od początku roku odnotowano już 176 śmiertelnych przypadków utonięć, co podkreśla powagę tego problemu. Dzisiejszy Światowy Dzień Zapobiegania Utonięciom skupia się na zwiększeniu globalnej świadomości dotyczącej ryzyka utonięć i promowaniu skutecznych strategii prewencyjnych na całym świecie.

Światowy Dzień Zapobiegania Utonięciom

Światowy Dzień Zapobiegania Utonięciom został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w kwietniu 2021 r. Inicjatywa ta ma na celu zwrócenie uwagi na rosnącą liczbę utonięć oraz konieczność podjęcia globalnych działań zmierzających do ich ograniczenia. W 2023 r. Światowe Zgromadzenie Zdrowia przyjęło pierwszą w historii rezolucję dotyczącą zapobiegania utonięciom, zobowiązując państwa członkowskie do wdrażania skutecznych strategii prewencyjnych i koordynacji działań na poziomie międzynarodowym.

Rekomendowane działania prewencyjne

WHO oraz lokalne organizacje zdrowia publicznego promują sześć kluczowych interwencji, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko utonięcia:

1. Szkolenie osób postronnych w zakresie bezpiecznego ratownictwa i resuscytacji.
2. Ustanawianie i egzekwowanie przepisów dotyczących bezpiecznej żeglugi, transportu morskiego i promowego.
3. Poprawa zarządzania ryzykiem powodziowym na poziomie lokalnym i krajowym.
4. Montaż barier ograniczających dostęp do wody.
5. Zapewnienie bezpiecznych miejsc z dala od wody dla dzieci w wieku przedszkolnym.
6. Nauka podstawowych umiejętności pływania oraz bezpieczeństwa w wodzie dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym​​.

Globalny problem

Utonięcia dotykają osób w każdym wieku, ale największe ryzyko występuje wśród dzieci i młodzieży. W grupie wiekowej od 1 do 14 lat, utonięcia są drugą najczęstszą przyczyną śmierci związaną z urazami. Statystyki pokazują, że na całym świecie, chłopcy i mężczyźni są szczególnie narażeni – stanowią oni aż 80 proc. ofiar. W krajach o niskich i średnich dochodach, wskaźniki utonięć są alarmująco wysokie, często spowodowane brakiem dostępu do bezpiecznych miejsc do pływania oraz niewystarczającą edukacją na temat bezpieczeństwa w wodzie. Ponad 90 proc. utonięć zdarza się w rzekach, jeziorach, studniach i przydomowych zbiornikach wody.

Statystyki utonięć w Polsce

Corocznie w Polsce utonięcia zbierają śmiertelne żniwo, dotykając około pół tysiąca osób. Większość ofiar to dorośli mężczyźni, którzy przeceniają swoje umiejętności pływackie – stanowią oni 80 proc. wszystkich przypadków. W tym roku, do 20 lipca odnotowano już 176 przypadków utonięć, z czego 52 miały miejsce w czerwcu, a 61 w lipcu. W poprzednich latach liczby te również były wysokie: 450 utonięć w 2023 r. i 419 w 2022 r., co oznacza wzrost w porównaniu do 408 przypadków w 2021 roku. Analiza danych pokazuje, że chodź liczba utonięć w Polsce waha się, to pozostaje na niepokojąco wysokim poziomie.

Dlaczego każdy może utonąć: przyczyny ryzyka

Utonięcia wynikają z wielu czynników, które mogą występować samodzielnie lub w połączeniu. Do najczęstszych przyczyn utonięć należą brak umiejętności pływania, brak odpowiedniego nadzoru, spożycie alkoholu, kąpiele w miejscach niestrzeżonych oraz niekorzystne warunki środowiskowe.

Brak umiejętności pływania jest jednym z kluczowych czynników ryzyka. Osoby, które nie potrafią pływać, są znacznie bardziej narażone na utonięcie, szczególnie w sytuacjach, gdy znajdą się w wodzie przypadkowo. Niewystarczający nadzór, zwłaszcza nad dziećmi, to kolejna przyczyna wypadków, szczególnie wśród dzieci mogą wpaść do wody w mgnieniu oka. Dlatego ciągła obecność dorosłych jest niezbędna, aby zapobiec tragedii.

Spożycie alkoholu również zwiększa ryzyko utonięcia. Alkohol osłabia zdolności motoryczne, zaburza ocenę sytuacji oraz reakcje na zagrożenie, co może prowadzić do wypadków w wodzie zarówno podczas pływania, jak i przebywania na łodziach.

Kąpiel w miejscach niestrzeżonych, takich jak rzeki, jeziora czy otwarte akweny morskie, wiąże się z wyższym ryzykiem utonięć z powodu braku nadzoru ratowników, co znacząco utrudnia szybką interwencję w sytuacji zagrożenia życia. Problem ten jest szczególnie widoczny w krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie deficyt bezpiecznych, strzeżonych miejsc do pływania przyczynia się do zwiększenia liczby tragicznych wypadków. Również silne prądy, niska temperatura wody czy nagłe zmiany pogody stanowią dodatkowe zagrożenia dla osób korzystających z akwenów.

Zapobieganie utonięciom wymaga kompleksowego podejścia, w tym intensyfikacji działań edukacyjnych, promowania nauki pływania, zwiększenia dostępności nadzoru ratowniczego oraz rozwijania infrastruktury zapewniającej bezpieczeństwo podczas rekreacji wodnej. Tylko poprzez zintegrowane działania na tych polach możliwe będzie skuteczne ograniczenie liczby wypadków i zwiększenie bezpieczeństwa nad wodą.