KE ocenia krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu

Zgodnie z przeprowadzoną przez Komisję Europejską oceną krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu państwa członkowskie UE odnotowały postęp w dążeniu do realizacji założeń na 2030 r. Podsumowując, emisje spadły od 1990 r. o 37 proc., podczas gdy gospodarka wzrosła o prawie 70 proc.

Jak KE oceniła Krajowe Plany w dziedzinie Energii i Klimatu?

Z oceny Komisji Europejskiej wynika, że UE jest na dobrej drodze do ograniczenia do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych netto o około 54 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. i osiąga udział energii ze źródeł odnawialnych na poziomie co najmniej 42,5 proc. Ocena wskazuje na znaczne postępy w realizacji naszych celów w zakresie klimatu i energii na 2030 r.

W opinii Komisji Europejskiej państwa członkowskie wykazują polityczną determinację, by zmniejszyć zależność od importowanych paliw kopalnych, zwiększyć odporność i bezpieczeństwo dostaw energii i infrastruktury energetycznej, przyspieszyć integrację wewnętrznego rynku energii i wspierać najbardziej potrzebujących inwestycjami i rozwojem umiejętności.

Ocena Komisji Europejskiej stanowi solidną podstawę do dyskusji na temat kolejnych kroków w kierunku dekarbonizacji UE do 2040 r. i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Po przeprowadzeniu ewaluacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu Komisja Europejska zamierza zintensyfikować współpracę z państwami członkowskimi w celu zlikwidowania istniejących luk i wdrożenia dodatkowych wytycznych wskazanych w ocenie.

Krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu – geneza

Rozporządzenie w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu zobowiązuje państwa członkowskie do regularnego przedkładania krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu, w których to określa się, w jaki sposób zamierzają osiągnąć cele w zakresie klimatu i energii na 2030 r. oraz cele unii energetycznej. Cele te mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia sprawiedliwej, odpornej i neutralnej dla klimatu Europy oraz dla ukierunkowania bardzo potrzebnych na transformację klimatyczną i energetyczną inwestycji.

Po raz pierwszy krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu zostały sfinalizowane w 2020 r., ale musiały zostać zaktualizowane, aby uwzględniały uzgodniony pakiet legislacyjny i cele na 2030 r., tzw. pakiet „Gotowi na 55”.

Projekty zaktualizowanych krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu miały zostać przedłożone do 30 czerwca 2023 r. W grudniu 2023 r. Komisja Europejska opublikowała ogólnounijną ocenę, której towarzyszyły oceny i zalecenia dla poszczególnych krajów – pisaliśmy o tym w jednym z poprzednich artykułów: krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu. Biorąc pod uwagę zalecenia, państwa członkowskie były zobowiązane do przedłożenia ostatecznych krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu do dnia 30 czerwca 2024 r.

Polska wśród maruderów

Polska wstępną wersję projektu aktualizacji krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030, pod nazwą krajowy plan w dziedzinie energii i klimatu do 2030 r., przekazała Komisji Europejskiej w marcu 2024 r. W październiku 2024 r. ruszyły konsultacje publiczne, a w lutym 2025 r. uzupełniono dokument o prognozę oddziaływania na środowisko.

Jak wynika z informacji opublikowanych przez Komisję Europejską Polska, podobnie jak Belgia i Estonia, nadal nie przedłożyła ostatecznych planów w dziedzinie energii i klimatu. Komisja wezwała te trzy państwa do niezwłocznego przekazania dokumentów. Jak wynika z informacji uzyskanych w Ministerstwie Klimatu i Środowiska opóźnienie wynika z konieczności rozpatrzenia bardzo dużej ilości uwag, sugestii i życzeń, które spłynęły w ramach konsultacji społecznych.

Krajowe Plany w dziedzinie Energii i Klimatu zostaną poddane przeglądowi na okres po 2030 r. w ramach zbliżającego się przeglądu rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną.

Jakie przepisy uzupełnią krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu?

Inicjatywy strategiczne, takie jak Pakt dla czystego przemysłu i Plan działania na rzecz przystępnej cenowo energii, uzupełnią Krajowe Plany w dziedzinie Energii i Klimatu poprzez mobilizację inwestycji w dekarbonizację przemysłu i czyste technologie, optymalne wykorzystanie rodzimego potencjału Europy w zakresie odnawialnych źródeł energii i energooszczędnych rozwiązań, co w miarę upływu czasu pomoże w zapewnieniu niższych i bardziej stabilnych cen energii.

Jak Krajowe Plany w dziedzinie Energii i Klimatu wpływają na obywateli?

Zgodnie z oceną większość państw członkowskich wyjaśnia swoje zaangażowanie na rzecz stopniowego wycofywania stałych paliw kopalnych i omawia wpływ transformacji na zatrudnienie, umiejętności i potrzeby szkoleniowe.

W Krajowych Planach w dziedzinie Energii i Klimatu państwa członkowskie podejmują również kwestię ubóstwa energetycznego i określają środki wsparcia dochodu. Szereg planów obejmuje skuteczne strategie wspierania grup znajdujących się w trudnej sytuacji: w formie pomocy finansowej, dopłat do rachunków za energię oraz programów oszczędzania energii, aby pomóc gospodarstwom domowym o niskich dochodach.