Najcieplejszy luty w historii

Drugi miesiąc 2024 r. przyniósł rekordowo wysokie temperatury w wielu rejonach kraju. W górach brakuje śniegu, ośrodki narciarskie świecą pustkami, w parkach i lasach przyroda przedwcześnie budzi się do życia. Jak dotąd trudno w pełni ocenić, jakie konsekwencje będzie mieć najcieplejszy luty, ale naukowcy ostrzegają, że w kolejnych latach możemy spodziewać się podobnych anomalii, i to nie tylko zimą.

Rekordy ciepła na południu Polski

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) w komunikacie wydanym w mediach społecznościowych 28 lutego br. poinformował, że w Tarnowie termometry pokazały 19,1°C! Dzień wcześniej 17,3°C zanotowano w Katowicach, Rzeszowie i Częstochowie. Oceniając pogodę z perspektywy całego miesiąca i historycznych pomiarów z ostatnich 30 lat, średnia anomalia temperatury powietrza wyniosła aż +6°C. Tym samym pobity został rekord średniej miesięcznej temperatury z 1990 r. Co więcej, 27 lutego odczyty termometrów na stacjach IMGW-PIB wykazały dzienną anomalię na poziomie +12,1°C. Na Kasprowym Wierchu, tylko w ciągu jednej doby, pokrywa śnieżna zmalała o 12 cm.

Najcieplejszy luty odczuwalny był przede wszystkim dla mieszkańców południowo-wschodniej Polski. Słupek rtęci sięgnął rekordowego poziomu m.in. w Lublinie, Zamościu, Kozienicach i Wieluniu. Na 29 stacjach na terenie całego kraju odnotowano temperatury powyżej 10°C. Wziąwszy pod uwagę wieloletnie dane pogodowe, najkrótszy miesiąc roku 2024 uplasował się powyżej kwantyla 95 proc. maksymalnych temperatur dziennych. Według prognoz IMGW-PIB wysokie temperatury mogą utrzymać się aż do 4 marca. Potem meteorologowie spodziewają się umiarkowanego ochłodzenia.

Nie pierwszy i nie ostatni taki luty?

Anomalie pogodowe pojawiają się w ostatnich latach coraz częściej. W dniu 25 lutego 2021 r. w Makowie Podhalańskim odnotowano 22,1°C – była to najwyższa dzienna temperatura dla lutego od 30 lat. Wcześniejszy rekord w wysokości 21,4°C ustanowiony został w roku 1990. Dla porządku dodajmy, że w latach 1991-2020 średnia obszarowa temperatura powietrza w Polsce w lutym kształtowała się na poziomie –0,1°C. W roku 2021 wyniosła już jednak 1,6°C, w kolejnym 3,2 °C, a rok później 1,5°C. Tegoroczny, najcieplejszy luty od trzech dekad, wydaje się jasno potwierdzać fakt globalnego ocieplenia.

Dr hab. Jerzy Kozyra z Zakładu Biogospodarki i Analiz Systemowych Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach w wywiadzie udzielonym na antenie radia Lublin zaznaczył, że mamy już do czynienia z zaburzeniami kolejności pór roku. Coraz częściej nad terytorium Polski napływa ciepłe powietrze z południa, przynosząc niespotykanie wysokie temperatury, zarówno zimą – stąd właśnie najcieplejszy luty – jak i latem, kiedy uderzają w nas fale upałów. Dr Mirosława Malinowska, klimatolog z Uniwersytetu Gdańskiego, sugeruje wręcz, że klimat w Polsce będzie ewoluował w kierunku dwóch pór roku, typowych dla strefy podzwrotnikowej: ciepłej i suchej oraz chłodnej i wilgotnej.

Najcieplejszy luty również w innych regionach świata

Według służby Copernicus Climate Change Service (C3S) już styczeń 2024 r. był najcieplejszym zarejestrowanym w historii meteorologii pierwszym miesiącem roku na świecie. Średnia obszarowa temperatura powietrza w skali globalnej wyniosła 13,14°C, a więc o 0,7°C więcej niż średnia dla okresu 1991-2020. Był to jednocześnie ósmy miesiąc z rzędu, w którym padły globalne rekordy ciepła. Luty jest dziewiątym.

Maximiliano Herrera, klimatolog, który od lat śledzi i raportuje ekstremalne temperatury na świecie informuje, że tylko w pierwszej połowie lutego w 140 krajach świata padły rekordy ciepła. Fale upałów przetoczyły się m.in. przez Południową Afrykę, Czad, Maroko, Australię, Sri Lankę, Tajlandię, Malediwy, Meksyk i Paragwaj. Nadzwyczajnie ciepło było w sześciu stanach środkowego USA – w Missouri słupek rtęci przekroczył 32°C. Ponad 20°C zarejestrowano w Rumunii i na Węgrzech, a powyżej 18°C pokazały termometry w Czechach i na Słowacji. Najcieplejszy luty w historii odnotowano też w Holandii i Belgii.

Według Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) za obecne rekordy odpowiedzialna jest nie tylko zmiana klimatu, ale również wpływ El Niño. Ciepły fenomen pogodowy znad Pacyfiku zaczyna co prawda słabnąć, ale najcieplejszy luty w historii jest bez wątpienia jego zasługą. Między kwietniem a czerwcem El Niño ma zakończyć swoją dokuczliwą aktywność, co daje nadzieję na ograniczenie wzrostu temperatur w kolejnych miesiącach.