Pustynia Namib, położona w południowo-zachodniej Afryce. Jej nazwa, wywodząca się z języka Nama, oznacza „miejsce, gdzie nic nie ma”. Namib jest uznawana za najstarszą pustynię świata, istniejącą od ponad 55 mln lat. Wyróżnia się również ekstremalnym klimatem, czyniąc ją jednym z najsuchszych miejsc na Ziemi. Brak wody nie tylko kształtuje ten krajobraz, ale także wyznacza sposób życia organizmów, które musiały wykształcić unikalne mechanizmy, by przetrwać w tak trudnym środowisku.
Gdzie leży pustynia Namib?
Pustynia Namib rozciąga się na długości ok. 2 tys. km wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, obejmując obszary Namibii, Angoli i Republiki Południowej Afryki. Jej szerokość wynosi od 50 do 160 km, co przekłada się na imponującą powierzchnię 160 tys. km². Ten rozległy obszar wyróżnia się różnorodnością krajobrazów, które łączą monumentalne formacje z surowością i pustką, wymagając jednocześnie zdolności przystosowawczych od każdej formy życia.
Namib jest miejscem pełnym kontrastów. Na szczególną uwagę zasługują jedne z najwyższych wydm świata, osiągające nawet 300 m wysokości, takie jak te w słynnej dolinie Sossusvlei. Intensywnie czerwona barwa piasku, zmieniająca się w zależności od pory dnia, jest wynikiem wysokiej zawartości żelaza oraz milionów lat procesów utleniania. Wyjątkowość tego krajobrazu uzupełnia Deadvlei – dolina wyschniętej rzeki, która niegdyś tętniła życiem, a dziś urzeka ascetycznym pięknem martwych drzew akacjowych, stojących tu od ok. 600 lat.
Mgły – źródło życia na pustyni
Pomimo że Namib jest jednym z najsuchszych regionów na świecie, woda również odgrywa w nim swoją rolę. Główne źródło wilgoci stanowią mgły napływające znad Oceanu Atlantyckiego, które powstają dzięki zimnemu Prądowi Benguelskiemu. Mgły osadzają się na powierzchniach roślin i ciałach zwierząt, pozwalając im na pozyskiwanie i magazynowanie cennej wody.
Temperatury na pustyni wykazują ogromne wahania. Przy wybrzeżu są umiarkowane, wynosząc od 9 do 20°C, natomiast w głębi lądu mogą przekraczać 45°C w ciągu dnia, a nocą spadać poniżej zera. Sumy rocznych opadów deszczu są bardzo niskie, wahają się od zaledwie 2 do 85 mm w zależności od części pustyni. Mimo to mgły dostarczają wystarczającej ilości wilgoci, aby umożliwić funkcjonowanie niektórych organizmów. Badania nad tym fenomenem zainspirowały naukowców do opracowywania technologii zbierania wody, które mogą być wykorzystane w innych suchych regionach świata.
Przystosowanie do życia w ekstremalnych warunkach
Choć pustynia Namib wydaje się surowym i niemal martwym miejscem, jest domem dla wielu unikalnych form życia. Aż 180 gatunków roślin i zwierząt jest endemicznych, co oznacza, że nie występują nigdzie indziej na świecie.
Jednym z najbardziej charakterystycznych przykładów jest welwiczja przedziwna (Welwitschia mirabilis) – roślina mogąca żyć nawet 2 tys. lat. Jej długie, przypominające wstęgi liście czerpią wilgoć z mgły, a korzenie sięgają głęboko, aby pobierać wodę podziemną.
W świecie zwierząt uwagę przykuwa chrząszcz mgłowy, który wykorzystuje unikalną metodę zbierania wody. Woda kondensuje się na jego pancerzu, a następnie spływa wprost do otworu gębowego. Podobną zdolność adaptacji wykazują ssaki, takie jak oryksy, które potrafią regulować temperaturę ciała, minimalizując utratę wody oraz szakale czaprakowe, przystosowane do pozyskiwania pożywienia w tak trudnych warunkach.
Ochrona pustyni Namib
W 2013 r. część pustyni Namib, w tym Park Narodowy Namib-Naukluft, została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Decyzja ta podkreśla ogromne znaczenie ochrony tego wyjątkowego ekosystemu. Namib nie tylko odsłania interesujące karty geologicznej historii naszej planety, ale także stanowi inspirację dla naukowców i technologów, motywując ich do opracowywania innowacyjnych rozwiązań umożliwiających przetrwanie w ekstremalnych warunkach.
zdj. główne: Andreas Vonlanthen / Unsplash
