English
Wspólne Centrum Badawcze (ang. Joint Research Centre, JRC), działające przy Komisji Europejskiej, opracowało nowe wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich. Po raz pierwszy ten dokument został opublikowany w 2013 r. JRC odgrywa kluczową rolę na wielu etapach procesu kształtowania polityki UE. Wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich w wodach europejskich ustanawiają zharmonizowane metody wypracowane w oparciu o rozwój badań i wysiłki państw członkowskich. Mają one na celu poprawę porównywalności danych i ocen.
Wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich i ich znaczenie dla środowiska
Zdrowie i czystość naszych mórz stanowi coraz większy problem w Europie i na świecie. Prądy oceaniczne niosą ze sobą ogromną ilość śmieci, które nie zatrzymują się na granicach państw. W związku z powyższym, znalezienie wspólnego podejścia do monitorowania odpadów ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia wpływu, jaki wywierają one na środowisko morskie i przybrzeżne oraz podjęcia decyzji, gdzie i jak działać w pierwszej kolejności. Przygotowane wytyczne zawierają porady dotyczące monitorowania śmieci i cząstek o różnej wielkości na wybrzeżu, dnie morskim, unoszących się na powierzchni i zjadanych przez zwierzęta. Wytyczne zawierają również sposób oceniania obecności organizmów owiniętych lub uwięzionych w odpadach morskich, takich jak porzucone narzędzia połowowe.
Wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich – najważniejsze zmiany
W ciągu ostatnich 10 lat badania morskie pozwoliły uzyskać nową wiedzę, narzędzia i metodologie monitorowania. Zaktualizowane wytyczne do śledzenia odpadów morskich zawierają zalecenia dotyczące zmienności metod, formatu danych i dostępności. Ich głównym celem jest zmniejszenie różnic w procedurach gromadzenia, klasyfikacji i raportowania pomiędzy krajami UE oraz umożliwienie oceny oddziaływania na środowisko w skali regionalnej i europejskiej.
Najważniejsze zmiany wprowadzone w wytycznych dotyczących monitorowania odpadów morskich dotyczą:
- stosowania zharmonizowanych metod monitorowania odpadów morskich, w tym tworzyw sztucznych i mikroplastików, w UE i otaczających ją regionach morskich (zgodnie z wymogami Dyrektywy MSFD oraz Decyzją Komisji w sprawie dobrego stanu środowiska);
- poprawy skuteczności pomiarów ilości odpadów morskich oraz ich wpływu i tendencji w morzach europejskich;
- pomoc w określeniu działań priorytetowych w walce z odpadami morskimi;
- dostarczania szczegółowych protokołów monitorowania, prowadzących do uzyskania porównywalnych danych na temat zanieczyszczenia odpadami morskimi, dostępnych za pośrednictwem Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska Morskiego (EMODnet);
- zapewnienia wsparcia dla polityk UE tworzonych z partnerami w całej Europie.
Nowe, szczegółowe wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich zostały opracowane przez zaangażowaną społeczność ekspertów z państw członkowskich UE, renomowanych instytutów badawczych, różnorodnych organizacji, regionalnych konwencji morskich oraz aktywnych organizacji pozarządowych.
Ramowa Dyrektywa w sprawie strategii morskiej
Podstawą do opracowania wytycznych dotyczących monitorowania odpadów morskich jest Ramowa Dyrektywa w sprawie strategii morskiej. Jej celem jest ochrona i zachowanie środowiska, zapobieganie jego degradacji lub, gdy jest to wykonalne, odtworzenie ekosystemów morskich na obszarach, które uległy niekorzystnemu oddziaływaniu człowieka. Kluczowe jest także zapobieganie i stopniowe eliminowanie zanieczyszczeń środowiska morskiego, aby wykluczyć ich znaczny wpływ na: różnorodność biologiczną morza, ekosystemy morskie, zdrowie ludzkie i zgodne z prawem formy korzystania z morza. Nowe wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich wspierają wdrażanie Ramowej Dyrektywy w sprawie strategii morskiej.
Dane zbierane na podstawie opracowanych wytycznych przyczynią się do oceny postępów w realizacji celów Ramowej Dyrektywy w strategii morskiej, strategii UE w dziedzinie tworzyw sztucznych oraz planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń. Ponadto gromadzenie danych za pośrednictwem sieci EMODnet ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia dostępu do nich. Warto zaznaczyć, że nowe wytyczne będą miały również znaczenie dla monitorowania postępów w realizacji innych przepisów, takich jak: zakaz jednorazowego użytku tworzyw sztucznych i ograniczenie ilości odpadów pochodzących z rybołówstwa, zbieranie odpadów ze statków, a także zapobieganie zanieczyszczeniu przez mikrodrobiny plastiku.
Zaktualizowane wytyczne dotyczące monitorowania odpadów morskich można również postrzegać jako kolejny wkład UE w trwające negocjacje ONZ w sprawie globalnego, prawnie wiążącego instrumentu przeciwdziałającego zanieczyszczeniom tworzywami sztucznymi, który mógłby obejmować przepisy dotyczące monitorowania zanieczyszczenia w różnych elementach środowiska, w tym na wybrzeżach i w morzach.
