Pakt dla czystego przemysłu na rzecz konkurencyjności i dekarbonizacji w UE

Na początku marca Komisja Europejska przedstawiła Pakt dla czystego przemysłu (Clean Industrial Deal) – ambitny plan działania, mający na celu wspieranie konkurencyjności i odporności przemysłu. Jego założeniem jest przyspieszenie dekarbonizacji, a jednocześnie zapewnienie przyszłości produkcji w Europie. Pakt zapewnia przedsiębiorstwom długoterminową przewidywalność unijnych ambicji klimatycznych, co pozwoli na inwestowanie i minimalizowanie ryzyka inwestycyjnego.

Pakt dla czystego przemysłu – główne cele

Pakt dla czystego przemysłu to plan biznesowy, który sprawi, że dekarbonizacja będzie osiągalna i rentowna dla przemysłu w Europie. UE zobowiązuje się w nim do przyspieszenia dekarbonizacji, promowania gospodarki o obiegu zamkniętym i wspierania reindustrializacji jako źródeł wzrostu i dobrobytu na całym kontynencie.

W dokumencie tym skoncentrowano się głównie na dwóch powiązanych ze sobą sektorach:

• energochłonnym, który wymaga pilnego wsparcia, aby mógł stawić czoła wysokim kosztom energii, nieuczciwej konkurencji na świecie i skomplikowanym przepisom;
• czystych technologii, ponieważ będzie on stymulować transformację przemysłową, konkurencyjność i dekarbonizację. Pakt dla czystego przemysłu ma na celu zwiększenie popytu na czyste produkty i rozwiązania oraz ich upowszechnienie w UE.

Przewodnicząca Ursula von der Leyen w wytycznych politycznych na lata 2024–2029 zapowiedziała przygotowanie do realizacji Paktu dla czystego przemysłu w ciągu pierwszych 100 dni kadencji nowej komisji oraz potwierdziła ujęcie go w programie prac KE na 2025 r., o czym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: Program prac KE na 2025 r.

Pakt dla czystego przemysłu – główne czynniki napędzające rozwój działalności

Główne czynniki napędzające rozwój biznesu to:

• Przystępna cenowo energia

KE, aby obniżyć rachunki przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, przyjęła plan działania na rzecz przystępnych cen energii. Ten Pakt ma na celu przyspieszenie wprowadzania czystej energii i elektryfikację, a poza tym uzupełni wewnętrzny rynek energii fizycznymi połączeniami międzysystemowymi oraz zwiększy efektywność wykorzystania i zmniejszy zależność od importowanych paliw kopalnych.

• Zwiększenie popytu na czyste produkty

Akt w sprawie przyspieszenia dekarbonizacji przemysłu zwiększy popyt na czyste produkty wytwarzane w UE, dzięki wprowadzeniu kryteriów zrównoważonego rozwoju, odporności i produkcji w zamówieniach publicznych i prywatnych. Komisja, wraz z przeglądem ram zamówień publicznych w 2026 r., wprowadzi kryteria zrównoważonego rozwoju, odporności i preferencji europejskiej.

• Finansowanie czystej transformacji

W perspektywie krótkoterminowej, w ramach Paktu dla czystego przemysłu, przewiduje się uruchomienie ponad 100 mld euro na wsparcie czystej produkcji w UE. Kwota ta obejmuje dodatkowe gwarancje w wysokości 1 mld euro w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych.

• Obieg zamknięty

Jednym z priorytetów przyjętego dokumentu jest obieg zamknięty. Kluczowe znaczenie ma jak najlepsze wykorzystanie ograniczonych zasobów UE, zmniejszenie zależności od rzadkich materiałów i zwiększenie odporności. W Pakcie przewidziano zmniejszenie ilości odpadów, kosztów produkcji i emisji CO₂, a jednocześnie stworzenie bardziej zrównoważonego i konkurencyjnego modelu przemysłu, z korzyścią dla środowiska.

• Globalne rynki i partnerstwa międzynarodowe

Pakt dla czystego przemysłu ma zapewnić europejskim przedsiębiorstwom łatwiejszy dostęp do rynków państw trzecich i niezbędnych czynników produkcji, zawierając umowy handlowe i zawiązując czyste partnerstwa handlowo-inwestycyjne, które pozwolą zdywersyfikować źródła dostaw. Aby rozwiązać problem przekierowywania globalnych nadwyżek mocy produkcyjnych na rynek UE, KE zintensyfikuje współpracę międzynarodową i wielostronną.

Pakt dla czystego przemysłu – co na to przedsiębiorcy?

Opinie na temat Paktu dla czystego przemysłu wśród przedsiębiorców są różne. Część z nich uważa, że wprowadzone działania mogą mieć realny wpływ na obniżenie kosztów energii i rozwój europejskiego przemysłu, natomiast inni, że tych działań jest znacznie za mało i są wprowadzane zbyt wolno oraz że czekają na konkretne propozycje ze strony KE. Słychać również, że – wbrew oczekiwaniom branży przemysłowej – KE priorytetowo potraktowała ochronę klimatu, zamiast skupić się na konkretnych działaniach na rzecz przemysłu.

O tym, czy nowy plan KE rzeczywiście się sprawdzi oraz czy Europa stanie się liderem zielonego przemysłu przekonamy się w nadchodzących latach, jednak już teraz, w opinii niektórych ekspertów, podjęte decyzje mogą całkowicie odmienić przyszłość europejskiej gospodarki.