Porozumienie w sprawie subsydiów dla rybołówstwa

Porozumienie Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie subsydiów dla rybołówstwa, które weszło w życie we wrześniu br., stanowi znaczący krok naprzód w globalnych wysiłkach na rzecz ochrony oceanów, ponieważ ma na celu wyeliminowanie szkodliwych dotacji dla rybołówstwa, ostatecznie przyczyniając się do uzyskania bardziej odpornego i dobrze prosperującego oceanu dla przyszłych pokoleń. Porozumienie zakazuje wspierania przeławiania stad ryb, subsydiów, które dotują nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane (NNN) połowy, a także połowów na pełnym morzu bez odpowiedniego zarządzania.

Jakie są podstawowe założenia przyjętego porozumienia?

Kształt porozumienia w sprawie subsydiów dla rybołówstwa został pierwotnie ustalony na 12. konferencji ministerialnej w czerwcu 2023 r. Aby weszło ono w życie, potrzebne było jednak uzyskanie poparcia 2/3 członków organizacji. W związku z tym, że w ostatnim czasie dokument ratyfikowały kolejne cztery kraje: Brazylia, Kenia, Tonga i Wietnam, osiągnięto wymaganą większość i nowe zasady weszły w życie. Jest to pierwsze porozumienie WTO skupiające się na zrównoważonym rozwoju, ustanawiające nowe zasady dotyczące przejrzystości i wdrażania w celu ochrony zasobów oceanów. Najważniejsze założenia porozumienia to:

• zakaz dotacji rządowych na nielegalne, nieuregulowane i nieraportowane połowy;
• zakaz subsydiowania połowów na nieuregulowanym pełnym morzu;
• zakaz dotacji w odniesieniu do stad znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji;
• przepisy dotyczące szkodliwych praktyk zmiany bandery statków rybackich na inną jurysdykcję;
• szeroko zakrojone przepisy dotyczące przejrzystości i notyfikacji w celu monitorowania wdrażania umowy.

Przyjęcie porozumienia było poprzedzone długotrwałymi negocjacjami wielostronnymi. Oczekuje się, że dzięki wiążącym i egzekwowalnym postanowieniom ta przełomowa umowa znacznie ograniczy przełowienie, zapewni zrównoważone rybołówstwo i będzie promować lepsze praktyki dla społeczności nadbrzeżnych na całym świecie. Jest to również jeden z kluczowych priorytetów Europejskiego paktu na rzecz oceanów, w którym przedstawiono zobowiązanie UE do ochrony oceanów.

Cele zrównoważonego rozwoju ONZ

Zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju ONZ nr 14.6, który upoważnia WTO do zakazywania subsydiowania szkodliwych dla rybołówstwa działań, umowa zawiera zakaz wspierania połowów nielegalnych, nieuregulowanych i nieraportowanych (NNN) w połączeniu z bezprecedensowymi postanowieniami dotyczącymi przejrzystości. Ponadto zakazuje wszelkich dotacji do połowów na nieuregulowanym pełnym morzu, które są najbardziej narażonymi obszarami oceanu, ponieważ brakuje tam konkretnego i skoordynowanego systemu zarządzania.

Fundusz Rybny WTO

Wejście w życie porozumienia uruchomi również Fundusz Rybny WTO, którego celem jest pomoc krajom rozwijającym się i najsłabiej rozwiniętym we wdrażaniu umowy, poprawa zrównoważonego rozwoju i przynoszenie korzyści społecznościom rybackim na całym świecie. Fundusz rybny współpracuje z głównymi partnerami, m.in. z Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Międzynarodowym Funduszem Rozwoju Rolnictwa (IFAD), Bankiem Światowym i Światową Organizacją Handlu (WTO), aby wykorzystać ich wiedzę specjalistyczną, stworzyć synergię, wypełnić luki i uniknąć powielania.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie wnoszą większość wkładów do tego ważnego funduszu. W 2024 r. UE zobowiązała się przeznaczyć 1 mln euro na mechanizm finansowania rybołówstwa w ramach tego działania.

Dorsz bałtycki coraz mniejszy. Ewolucja na naszych oczach

Co oznacza wejście w życie porozumienia?

Wraz z wejściem w życie porozumienia członkowie WTO będą musieli transponować nowe, wielostronne zasady do swoich wewnętrznych ram subsydiów dla rybołówstwa. Aby monitorować ich wdrażanie, członkowie WTO muszą dostarczyć szereg szczegółowych informacji, które zostaną poddane przeglądowi przez nowy Komitet WTO ds. Subsydiów w Rybołówstwie, utworzony na tę okoliczność.

Porozumienie zostało przyjęte przez 111 członków WTO, którzy zaakceptowali jego zasady. W ramach bieżących działań UE wzywa pozostałych członków organizacji, zwłaszcza duże kraje rybackie, do szybkiego zaakceptowania porozumienia, aby rozszerzyć korzyści, które przynosi.

UE i jej rola we wdrażaniu porozumienia

Unia Europejska jako jedna z pierwszych przyjęła w imieniu 27 państw członkowskich porozumienie i odegrała kluczową rolę w osiągnięciu tego przełomowego porozumienia w sprawie subsydiów dla rybołówstwa. Już od czerwca 2023 r. UE aktywnie zachęcała innych członków WTO do jego bezzwłocznego przyjęcia, jednocześnie podtrzymując swoje zobowiązanie do dalszego zwalczania szkodliwych dotacji dla rybołówstwa na całym świecie i negocjując dodatkowe postanowienia uzupełniające tę umowę na pierwszym etapie.