Zwiększanie odporności Europy na zmianę klimatu – potencjał NBS

W obliczu nieustannie postępującej zmiany klimatu, Europa stoi przed pilną potrzebą adaptacji do dynamicznych warunków środowiskowych. W odpowiedzi na te wyzwania, Unia Europejska podjęła zdecydowane kroki w 2021 r, opracowując i wdrażając Strategię Adaptacji Klimatycznej. Ta kompleksowa procedura podkreśla szczególne znaczenie inwestycji w rozwiązania oparte na naturze (Nature-Based Solutions, NBS).

Ostatni briefing Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) Skalowanie rozwiązań opartych na przyrodzie na rzecz odporności na zmianę klimatu i przywracania przyrody, opublikowany 16 listopada br., ocenia obecny stan projektów adaptacyjnych w kontekście zmiany klimatu. Analizuje również, w jaki sposób te inicjatywy mogą przyczynić się do zwiększenia odporności społeczeństwa oraz ochrony bioróżnorodności. Rzuca także światło na kluczowe aspekty i wyzwania związane z wdrażaniem i skalowaniem NBS, podkreślając ich znaczenie w budowaniu zrównoważonej i odpornej przyszłości Europy w obliczu zmieniającego się klimatu.

Czym są NBS?

Rozwiązania oparte na naturze stanowią innowacyjne podejście do rozwiązywania szeregu wyzwań społecznych, które nasilają się w obliczu zmiany klimatu i degradacji środowiska. NBS obejmują szeroki zakres działań, takich jak przywracanie mokradeł w obszarach zagrożonych powodzią czy tworzenie zielonej infrastruktury w miastach i mają na celu zarówno zwiększenie odporności społeczeństwa, jak i ochronę bioróżnorodności. Ich głównym celem jest stawienie czoła problemom, takim jak zmiana klimatu, ryzyko klęsk żywiołowych, bezpieczeństwo żywnościowe i wodne oraz ochrona zdrowia ludzkiego.

Kluczową zaletą rozwiązań opartych na naturze jest zdolność do jednoczesnego przynoszenia korzyści zarówno dobrobytowi człowieka, jak i bioróżnorodności. Poprzez wzmacnianie usług ekosystemowych, takich jak kontrola erozji, zapobieganie suszom i powodziom, absorpcja dwutlenku węgla oraz zapobieganie pożarom, NBS przyczyniają się do zwiększenia odporności środowiskowej i społecznej. W środowiskach miejskich dodatkowe korzyści obejmują poprawę jakości powietrza i redukcję zanieczyszczenia hałasem, co przekłada się na lepszą jakość życia mieszkańców.

Przykłady udanych inicjatyw NBS

• Zielone Dachy w Hamburgu: Hamburg jest przykładem miasta, które skutecznie wdraża zielone dachy, przyczyniając się do redukcji efektu miejskich wysp ciepła i skuteczniejszego zarządzania wodami opadowymi. Projekt ten pokazuje, jak innowacyjne rozwiązania mogą być włączane do miejskiej infrastruktury, przynosząc korzyści zarówno środowisku, jak i mieszkańcom.
• Renaturyzacja Rzeki Tullstorpsån w Szwecji: Ten projekt obejmuje odtwarzanie mokradeł i zarządzanie zlewnią, wykazując wysoki potencjał skalowania w regionach o podobnych wyzwaniach klimatycznych. Jest to przykład, który pokazuje, jak lokalne inicjatywy mogą przyczyniać się do poprawy jakości wody, zwiększenia bioróżnorodności oraz ochrony przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.
• Paludikultura w Meklemburgii-Pomorzu Przednim: Projekt ten polega na produktywnym wykorzystaniu podmokłych i ponownie nawodnionych torfowisk do zmniejszenia emisji CO₂. Jest to innowacyjne podejście do zarządzania zdegradowanymi ekosystemami torfowiskowymi, które jednocześnie przyczynia się do ochrony klimatu i zwiększenia bioróżnorodności.

Skalowanie

NBS często przyjmują formę niewielkich projektów, które są inicjowane i prowadzone przez lokalnych interesariuszy, dostosowane do specyficznych warunków środowiskowych, społecznych, ekonomicznych, politycznych i kulturowych danego obszaru. Ze względu na ich unikalny charakter, replikacja tych projektów w innych kontekstach wymaga często istotnych modyfikacji.

EEA w zauważa, że w Europie istnieje obecnie ograniczone doświadczenie w skalowaniu NBS. Brak standardów oceny i monitorowania stanowi główną przeszkodę w replikacji tych projektów na szerszą skalę. Aby osiągnąć cele polityki UE w zakresie adaptacji do zmian klimatu i przywracania przyrody, konieczne jest przyspieszenie i rozszerzenie wdrażania projektów NBS, co wymaga zintegrowanego podejścia, które uwzględnia różnorodne aspekty środowiskowe, społeczne i gospodarcze.

Strategie na rzecz skutecznego wdrażania

1. Rozwój standardów i metodologii: Opracowanie standardów ewaluacji i monitorowania pomoże w ocenie skuteczności NBS i ułatwi ich replikację na innych obszarach.
2. Współpraca i wymiana wiedzy: Współpraca międzynarodowa i wymiana doświadczeń są kluczowe dla rozwoju skutecznych strategii NBS. Dzielenie się wiedzą i najlepszymi praktykami może przyspieszyć rozwój i wdrażanie tych rozwiązań.
3. Zaangażowanie wielu stron: Skuteczne wdrażanie NBS wymaga współpracy rządów, organizacji pozarządowych, sektora prywatnego i społeczności lokalnych. Łączenie różnych perspektyw i potrzeb jest kluczowe dla sukcesu tych projektów.
4. Finansowe zachęty: Zapewnienie odpowiedniego finansowania i zachęt dla projektów NBS jest niezbędne do ich sukcesu. Może to obejmować dotacje, ulgi podatkowe, a także innowacyjne modele finansowania, takie jak zielone obligacje czy partnerstwa publiczno-prywatne.
5. Edukacja i świadomość społeczna: Podnoszenie świadomości na temat korzyści płynących z NBS jest kluczowe dla ich akceptacji i wdrażania. Edukacja i kampanie informacyjne mogą zwiększyć zrozumienie i wsparcie dla tych inicjatyw wśród społeczeństwa.

Coraz wyraźniej wskazuje się na liczne zalety rozwiązań opartych na naturze, jednakże to podejście jest jeszcze stosunkowo nowe. Brak głębokiej znajomości tych metod i niepewność co do spodziewanych efektów mogą stanowić przeszkodę w ich szerszym zastosowaniu. Aspekty społeczne i ekonomiczne, a także kwestie związane z kosztami, odgrywają istotną rolę, ponieważ są kluczowe dla uzyskania wsparcia interesariuszy i przyciągnięcia inwestycji prywatnych.