Powstaje Park Narodowy Doliny Dolnej Odry – pierwszy w Polsce od ponad 20 lat!

Radni sejmiku województwa zachodniopomorskiego zagłosowali wczoraj za utworzeniem nowego, 24. parku narodowego w Polsce. To ważna decyzja w kontekście ochrony drugiej największej rzeki w kraju. Zdaniem pomysłodawców Park Narodowy Doliny Dolnej Odry ma wspierać rozwój zrównoważonej turystyki i umożliwiać spójne zarządzanie cennym przyrodniczo obszarem.

Park Narodowy Doliny Dolnej Odry na mapie Polski

Nowy park ma powstać na Międzyodrzu, czyli w obrębie rozgałęzienia Odry na jej wschodnie i zachodnie ramię, w bezpośrednim sąsiedztwie niemieckiego parku narodowego Nationalpark Unteres Odertal. Zajmować będzie tereny należące do czterech gmin: Kołbaskowo, Widuchowa, Szczecin oraz Gryfino. Odra Wschodnia i Odra Zachodnia nie zostały włączone do obszaru ochrony, aby zachować swobodę żeglugi śródlądowej i rybactwa.

Pomysłodawcy zapewniają, że lokalizacja parku nie będzie ograniczać rozwoju zabudowy mieszkaniowej i inwestycyjnej na obszarze żadnej z czterech gmin ani nie zakłóci budowy portu kontenerowego w Świnoujściu. Park Narodowy Doliny Dolnej Odry będzie umożliwiał wędkowanie i prowadzenie działalności rolniczej, ale wyeliminuje polowania (z wyjątkiem dopuszczalnej redukcji gatunków obcych). Koszty jego powstania pokryje w całości budżet państwa.

Dlaczego potrzebujemy nowego parku?

O Odrze zrobiło się głośno w 2022 r. z powodu ekologicznej katastrofy związanej z toksycznym zakwitem złotej algi. Oczywiste stało się wówczas, że rzeka potrzebuje aktywnej ochrony, aby udało się zachować jej unikalne walory przyrodnicze. A te są imponujące!

W dzikiej wciąż jeszcze krainie cennych torfowisk, rozlewisk, kanałów i starorzeczy gniazduje 129 gatunków ptaków, z płaskonosem, cyranką, rybitwą czarną, krwawodziobem czy derkaczem na czele. Ponad 100 kolejnych skrzydlatych gatunków zawija tu co roku na żer – jesienią są pomiędzy nimi dziesiątki tysięcy żurawi i gęsi.

Park Narodowy Doliny Dolnej Odry jest domem dla wydr, bobrów, rzadkich gatunków nietoperzy, a od niedawna też wilków. Przyrodnicy doliczyli się również 90 gatunków wodnych bezkręgowców, 38 gatunków ryb oraz co najmniej 460 gatunków roślin, z takimi unikatami jak salwinia pływająca czy grzybieńczyk wodny.

Powołanie parku narodowego to nie tylko ustanowienie najskuteczniejszej prawnie formy ochrony dla nadodrzańskiej przyrody, ale także pomysł na dalszy rozwój obszaru. Dolina Dolnej Odry zyska dostęp do funduszy unijnych, zaś szlaki i ścieżki edukacyjne przyciągną turystów i wzmocnią społeczną świadomość ekologiczną.

Długi bój o powstanie

Założenie nowego parku narodowego nie jest wcale proste. Pierwsze spotkanie entuzjastów idei odbyło się w lutym 2023 r. w Chojnie. Rok później przy Ministerstwie Klimatu i Środowiska powstał zespół do spraw opracowania założeń, a projekt ustawy ujrzał światło dzienne w listopadzie 2024 r. Ostatnie pół roku minęło pod znakiem spotkań, debat, konsultacji i nie zawsze przesądzonych z góry głosowań.

25 marca br. Park Narodowy Doliny Dolnej Odry zyskał poparcie radnych Miasta Szczecina, zaś w kwietniu projekt ogromną przewagą głosów przyjęto również w Kołbaskowie, Widuchowej i powiecie polickim. W minioną środę, po miesiącach wyrażanych otwarcie wątpliwości, do grona poparcia dołączyło również Gryfino. Ukoronowaniem decyzji na szczeblu samorządowym było wczorajsze pomyślne głosowanie w sejmiku województwa zachodniopomorskiego.

Ostateczna decyzja o powołaniu 24. parku narodowego w Polsce zostanie podjęta w Sejmie. Tym samym Dolina Dolnej Odry uzyska potrzebną ochronę środowiskową, a jednocześnie ważny impuls rozwojowy. Stanie się też kolejnym miejscem do aktywnego spędzania czasu na łonie przyrody w duchu odpowiedzialnej i zrównoważonej turystyki.

zdj. główne: Phil Robson/Unsplash