Rząd przyjął nowelizację ustawy powodziowej. Jakie wsparcie dla poszkodowanych?

15 kwietnia 2025 r. Rada Ministrów zatwierdziła projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. To kolejny ważny etap legislacyjny po wcześniej zapowiedzianych zmianach, o których pisaliśmy w artykule Zmiany w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. Nowy projekt rozwija dotychczasowe działania, m.in. w zakresie pomocy finansowej dla mieszkańców i przedsiębiorców dotkniętych skutkami wrześniowej powodzi z 2024 r. Na co dokładnie mogą liczyć poszkodowani?

Wykup zniszczonych nieruchomości

Jednym z kluczowych rozwiązań przewidzianych w projekcie ustawy jest możliwość wykupu zniszczonych nieruchomości przez Skarb Państwa – za pośrednictwem Wód Polskich. Z takiej opcji będą mogli skorzystać właściciele legalnie wybudowanych domów i mieszkań, które uległy zniszczeniu w wyniku powodzi i posiadają decyzję o rozbiórce.

Przed sprzedażą nieruchomości, właściciel będzie mógł wystąpić do Wód Polskich o dokonanie wyceny. Cena wykupu ma obejmować wartość rynkową gruntu oraz wartość odtworzeniową budynku, bez uwzględniania strat powodziowych. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, np. na obszarach zagrożonych kolejnymi powodziami, Wody Polskie będą mogły same wskazać działki do wykupu i zaproponować nabycie z 20-procentową bonifikatą.

Co ważne, wykupowi nie będą podlegały działki nabyte już po powodzi, a na wykupionych gruntach obowiązywać będzie zakaz ponownej zabudowy – z wyjątkiem drobnej infrastruktury, np. małej architektury.

Metr za metr – zamiana na mieszkanie komunalne

Dla osób, które straciły dach nad głową, przewidziano możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne. Nowe zasady mają być czytelne i uczciwe – obowiązywać będzie tzw. zasada „metr za metr”, czyli właściciel zniszczonego domu lub mieszkania otrzyma w zamian lokal o tej samej powierzchni użytkowej. Jeśli nowe mieszkanie okaże się większe, konieczna będzie dopłata według ceny rynkowej za każdy dodatkowy m². W sytuacji odwrotnej – gdy lokal komunalny będzie mniejszy – różnica nie będzie rekompensowana. Program zamiany będzie dostępny do września 2027 r.

Premia powodziowa na remonty – nawet do 70 proc.

Właściciele i zarządcy budynków wielorodzinnych, które zostały poważnie uszkodzone, będą mogli ubiegać się o tzw. premię powodziową. Warunkiem otrzymania pomocy jest wykazanie, że szkody sięgają co najmniej 5 proc. wartości nieruchomości. Wysokość premii zależeć będzie od rodzaju budynku i wyniesie od 50 do 70 proc. kosztów remontu. Wnioski trzeba będzie składać do BGK w ciągu 12 miesięcy od dnia wystąpienia szkody. Dodatkowo wnioski o premie powodziowe są rozpatrywane poza kolejnością.

Mniej formalności przy odbudowie domu

W nowelizacji przewidziano również uproszczenia związane z odbudową domów jednorodzinnych. Właściciele budynków do 140 m² nie będą musieli występować o pozwolenie na budowę – wystarczy zgłoszenie. Uproszczone zostały także inne procedury związane z dokumentacją projektową i formalną odbudowy.

Odbudowa i oczyszczanie bez zbędnych procedur

Uproszczone zostały także procedury dla inwestycji przeciwpowodziowych. Odbudowa zniszczonych urządzeń wodnych będzie możliwa bez konieczności uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wyjątek stanowią inwestycje oddziałujące na obszary Natura 2000 – tam nadal obowiązywać będą szczególne przepisy.

Ułatwienia obejmują również działania związane z oczyszczaniem koryt rzek. Wody Polskie będą mogły usuwać drzewa i krzewy bez wcześniejszej zgody, również w pasie pomiędzy linią brzegową a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym brzegiem. Uproszczona procedura będzie obowiązywać do końca 2026 r.

Dłużej na zasiłki i dodatek na osuszanie

Rząd postanowił przedłużyć do końca 2025 r. możliwość otrzymania dodatku 1 tys. zł na osuszanie zalanych nieruchomości. Jednocześnie wydłużono termin składania wniosków o zasiłki na remont (do 100 tys. zł) i odbudowę (do 200 tys. zł) – teraz będzie można ubiegać się o nie do 30 czerwca 2025 r.

Świadczenie lokalowe i ulgi dla firm

Osoby wynajmujące lokale użytkowe poszkodowanym przedsiębiorcom mogą otrzymać tzw. świadczenie lokalowe na naprawy, wypłacane przez ZUS. Przedsiębiorcom umorzono także składki ZUS za okresy: sierpień–grudzień 2024 r. oraz styczeń–maj 2025 r. Możliwe będzie również umorzenie przyszłych składek – szczegóły określi rozporządzenie Rady Ministrów.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Nowelizacja ustawy powodziowej wejdzie w życie dzień po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach określonych w ustawie.

zdj. główne: Fototeo Piotr Bieniecki