Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej

Komisja Europejska opublikowała Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej w 2024 r. W przygotowanym dokumencie omówiono m.in. działania zrealizowane w zakresie wyzwań wynikających ze zmiany klimatu, dążeniem do neutralności emisyjnej czy też podsumowano najważniejsze działania związane z tematyką wodną.

Wyzwania związane ze zmianą klimatu

Rok 2024 był rekordowym pod względem światowych temperatur, Europa ponownie borykała się z realiami szybko zmieniającego się klimatu. Państwa członkowskie i regiony Unii doświadczyły wielu ekstremalnych zjawisk klimatycznych – od utrzymujących się susz na południu Europy i poważnych pożarów lasów w Portugalii i w regionie śródziemnomorskim po zabójcze powodzie w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Hiszpanii, w których życie straciło łącznie ponad 250 osób, o czym wielokrotnie pisaliśmy w 2024 r., m.in. w artykule: Dramatyczne powodzie w Hiszpanii – przyczyny, skutki i odpowiedzialni za katastrofę.

W ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności odnotowano znaczny wzrost liczby reakcji na ekstremalne zdarzenia pogodowe. Tendencje te świadczą o coraz silniejszym wpływie zmiany klimatu na kontynent, powodującym wzrost zapotrzebowania na skoordynowane reagowanie na katastrofy. W miarę nasilania się skutków zmiany klimatu państwa europejskie zacieśniły współpracę i wykazały solidarność w czasach kryzysu. W 2024 r. UE podjęła dalsze kroki w celu wzmocnienia Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, aby lepiej przygotować się na klęski żywiołowe, zapobiegać im i reagować na nie w całej UE i poza jej terytorium.

W rocznym sprawozdaniu na temat stanu klimatu w Europie ujawniono bardzo niepokojącą tendencję wzrostu temperatur, która sprawia, że ocieplenie jest tu dwa razy szybsze niż średnia światowa oraz podkreślono, że UE musi stać się neutralna dla klimatu i odporna na jego zmianę.

Jakie działania w dążeniu do neutralności emisyjnej zawiera Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej?

Aby wykonać kolejny krok na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej, Komisja Europejska w 2024 r. przedstawiła ocenę dotyczącą celu klimatycznego UE na 2040 r. Zaleca w niej redukcję emisji gazów cieplarnianych netto do 2040 r. o 90 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r., co jest zgodne z aktualnymi opiniami naukowymi i zobowiązaniami UE wynikającymi z porozumienia paryskiego. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: Jaki będzie cel klimatyczny UE na 2040 rok?

W czerwcu 2024 r. wszedł w życie akt w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie. Tworzy on ramy regulacyjne mające zwiększyć konkurencyjność przemysłu i technologii, które pomogą UE osiągnąć jej cele klimatyczne. Dzięki niemu Unia znajduje się na dobrej drodze do rozwoju produkcji czystych technologii.

W listopadzie 2024 r. przyjęto rozporządzenie ustanawiające pierwsze unijne dobrowolne ramy certyfikacji usuwania dwutlenku węgla, technik węglochłonnych i składowania CO₂ w produktach w całej Europie. Ułatwi to inwestycje zarówno w innowacyjne technologie, jak i w zrównoważone rozwiązania w zakresie rolnictwa węglowego.

Jakie działania związane z tematyką wodną i podjęte w 2024 r. zostały wskazane w sprawozdaniu?

W 2024 r. przyjęto kilka nowych środków mających na celu zapewnienie wysokiej jakości wody pitnej dla wszystkich w Unii. Nowe normy i procedury dotyczące materiałów i produktów mających kontakt z wodą pitną mają na celu zapobieganie wzrostowi ilości mikroorganizmów i zmniejszenie ryzyka wymywania szkodliwych substancji. Przyjęto również nową metodę pomiaru mikrodrobin plastiku oraz opracowano wytyczne techniczne dotyczące monitorowania chemikaliów o długotrwałym działaniu.

Ścieki komunalne, jeżeli nie są zbierane i oczyszczane zgodnie z unijnym prawodawstwem, są jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia wody. Osiągnięto porozumienie w sprawie nowych przepisów mających na celu dalsze ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł miejskich i rozwiązanie problemu nowych substancji zanieczyszczających, w tym mikrodrobin plastiku i mikrozanieczyszczeń. Zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci wprowadzono rozszerzoną odpowiedzialność producenta. Oznacza to, że zanieczyszczający muszą pokrywać koszty przetwarzania w celu usunięcia mikrozanieczyszczeń. Wydano nowe wytyczne dla odpowiednich organów w państwach członkowskich w celu zapewnienia bezpieczeństwa ponownego wykorzystywania oczyszczonych ścieków w rolnictwie.

Roczne sprawozdanie UE na temat stanu plaż i kąpielisk wykazało, że woda w kąpieliskach w Europie pozostaje bezpieczna, a ponad 85 proc. spełnia normę doskonałej jakości wody, więcej informacji na ten temat można znaleźć w jednym z poprzednich artykułów: Czy wody w europejskich kąpieliskach są bezpieczne?

Unia przyjęła cztery nowe akty prawne, które dadzą jej narzędzia wspierające dążenie do czystej i nowoczesnej żeglugi. Przepisy te mają również pomóc w zapobieganiu nielegalnym zrzutom zanieczyszczeń i ochronie ekosystemów morskich.