English
W otaczającej nas codzienności i natłoku obowiązków warto od czasu do czasu zatrzymać się na chwilę, aby wyciągnąć wnioski z przeszłości i mądrze zaplanować przyszłość. W każdej podróży, a zwłaszcza na półmetku, warto korygować trasę, a przy tym zmieniać środki przemieszczania się na szybsze i bardziej bezpieczne. Od czasów preindustrialnych, czyli około 1850 r., średnia temperatura na Ziemi wzrosła już o ponad 1°C, a praktycznie zbliżamy się do około 1,5°C. Nie warto się przy tym spierać o dokładną wartość, ale uświadomić sobie, że jesteśmy blisko połowy prognozowanego do 2100 r. wzrostu temperatury (do 2,8-3,5°C; zgodnego z dobrowolnym planem redukcji emisji uzgodnionym w 2015 r. w Porozumieniu paryskim przez narody świata).
W takim miejscu, na przysłowiowym półmetku, nie ma już chyba nikogo, kto mógłby negować zmiany klimatu. Coraz większa ilość bardzo intensywnych opadów, często połączonych z gradobiciami, wydłużające się okresy głębokich susz czy też cieplejsze zimy, pozbawione naturalnej retencji pokrywy śnieżnej i zaostrzające się efekty miejskich wysp ciepła, to tylko wybrane odsłony naszej nowej rzeczywistości. Napięcia geopolityczne ostatnich lat i realia współczesnego świata odzierają nas ze złudzeń, że dojdzie do porozumienia i konsekwentnych działań celem redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Zatem wspomniany półmetek to także przysłowiowy Point of No Return (PNR). Nie ma już dla nas i naszych dzieci powrotu do historycznego, dawnego stanu klimatu. W obliczu globalnych zmian, na które nie mamy dużego wpływu, trzeba podjąć działania lokalnie, zaadaptować się do zmian, które już nastąpiły i przygotować się do tych, które nadejdą.
Dziewiąta edycja konferencji Stormwater Poland 2025
Podczas dziewiątej już edycji cyklicznej konferencji Stormwater Poland 2025 w Poznaniu w dniach 25-26 marca 2025 r. chcemy skupić uwagę na bardzo ważnej części wyzwania adaptacji, dotyczącej systemów odwodnienia czy też nieco szerzej rozumianego krążenia wody w mieście. Uważamy, że na półmetku należy wymienić się doświadczeniami z dotychczasowych działań w obszarze hydrologii, a zwłaszcza hydrologii miejskiej i wyciągnąć wnioski na najbliższe lata. Chcemy wspólnie wypracować najlepsze praktyki eksploatacyjne, które pozwolą na maksymalizację korzyści ze zrealizowanych już inwestycji w adaptację systemów odwadniania do zmiany klimatu.
Spoglądając w przyszłość, chcemy także usłyszeć od ekspertów, jak będzie wyglądać dalsza zmiana klimatu i jak wpłynie to na infrastrukturę miast, a w szczególności na systemy odwodnienia. Na koniec, mądrzejsi o wiedzę z dotychczasowych działań adaptacyjnych i projekcje dalszej zmiany klimatu, chcemy wspólnie określić kierunki najbardziej efektywnych działań na przyszłość, w tym wskazać narzędzia inżynierskie, rozwiązania technologiczne i administracyjno-prawne oraz praktyki eksploatacyjne.
Wszystko to, jak wierzymy, jest możliwe, gdy wzorem poprzednich konferencji dojdzie do spotkania i dyskusji przedstawicieli podmiotów nadzorujących i koordynujących krajową gospodarkę wodną i ochronę środowiska, w tym adaptację do zmiany klimatu, eksploatatorów systemów odwodnienia, konsultantów świadczących usługi w tym obszarze, producentów technologii i oczywiście przedstawicieli świata nauki. Stąd też proponowanym hasłem konferencji Stormwater Poland 2025 jest Spotkajmy się na półmetku! Hasło to, podobnie jak w latach poprzednich, kierujemy nie tylko do uczestników z Polski, ale także z zagranicy. Jesteśmy przekonani, że problem jest globalny i potrzebne jest globalne spojrzenie na niego, także z wykorzystaniem doświadczeń zagranicznych, chociaż wynikająca z tego refleksja powinna się przekładać na lokalne działania.
Różnorodność paneli: od teorii do praktyki
Z potrzeby podejmowania działań lokalnie wyrasta pierwsze pytanie konferencji: Jak upowszechnić adaptację? Ostatnie siedem lat wyłoniło polskich liderów w tym zakresie. Są to najczęściej duże miasta, rzadziej średnie i małe miejscowości. To prawdopodobnie pokłosie zarówno większego potencjału i zasobów (w tym kapitału ludzkiego), ale także wymogu sporządzenia miejskich planów adaptacji do zmiany klimatu. Jak pamiętamy, dotyczył on pierwotnie 44 miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Niemniej w 2024 r. pojawił się pomysł wprowadzenia analogicznego wymagania dla wszystkich miast powyżej 20 tys. mieszkańców, czyli łącznie 209 miast w kraju.
Podczas tej sesji chcemy zebrać przedstawicieli miast różnej wielkości, w których proces adaptacji systemów odwodnienia już się rozpoczął i przynosi mierzalne efekty. Wypowiedzi krajowych liderów adaptacji do zmiany klimatu chcemy skonfrontować z doświadczeniami zagranicznych keynote speakerów, by dowiedzieć się, jakie czynniki zadecydowały o osiągnięciu sukcesu. Wierzymy, że adaptacja powinna odbywać się także na bardzo lokalnym i niskim szczeblu, być efektem działania różnych podmiotów, w tym partnerstwa publiczno-prywatnego.
Na konferencji tej liczymy także na odpowiedzi producentów technologii systemów odwodnienia na trzy zasadnicze pytania. Po pierwsze, jakie rozwiązania produktowe, sprzyjające retencji wód opadowych i ich wykorzystaniu in situ, oferują obecnie swoim klientom. Po drugie, jak zamierzają łączyć je z wymogami niebiesko-zielonej infrastruktury. I po trzecie, jak zamierzają zmieniać profil swojej produkcji i jak widzą rolę innowacji w upowszechnianiu i ułatwianiu adaptacji systemów odwodnienia.
Na koniec, zdając sobie sprawę, że realne działanie jest silnie uzależnione od finansowania, chcemy poprosić ekspertów o wypowiedź dotyczącą konkretnych możliwości wsparcia inwestycji w adaptację do zmiany klimatu systemów odprowadzania i gospodarowania wodami opadowymi pieniędzmi z funduszy unijnych, m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności oraz Krajowego Planu Odbudowy.
Wierzymy jednak, że kluczem do sukcesu jest nie tylko skala podejmowanych działań, mierzona metrami sześciennymi nowo budowanych zbiorników retencyjnych, liczbą wykonywanych ogrodów deszczowych czy też kilometrami modernizowanych sieci deszczowych, ale jesteśmy głęboko przekonani, że ilość podejmowanych działań trzeba łączyć z jakością. Pragniemy zaprezentować dobre praktyki krajowe i zagraniczne, które pozwalają na lepsze, bardziej skuteczne i wydłużone w czasie wykorzystanie istniejącej już infrastruktury.
Dobrymi przykładami tego jest coraz mocniej zaznaczający się trend sterowania retencją czy też infiltracją wód opadowych. Szczególną uwagę chcemy zwrócić na istotną rolę lokalnego monitoringu i nowcastingu opadów, połączonego z pomiarowaniem i predykcją warunków funkcjonowania systemów odwodnienia. Oczekujemy, że zaproszeni eksperci odniosą się nie tylko do aktualnego stanu techniki w tym obszarze, ale jasno wskażą perspektywę na najbliższe dziesięciolecia. To ważne, aby podejmować przemyślane i optymalne działania modernizacyjne systemów odwodnienia.
Drugim oczekiwanym kierunkiem debaty w sesji jest zagadnienie połączenia adaptacji, rozumianej jako ograniczenie zagrożenia powodziami miejskimi, uodpornienie miast na susze i okresy występowania wysokich temperatur, z poprawą jakości wód opadowych lub roztopowych. Wydaje się to kluczowym wyzwaniem, gdyż tylko czysta woda może być uznawana za cenny zasób, w każdym innym przypadku będzie to ściek zagrażający lokalnym odbiornikom. W tym kontekście głos chcemy oddać praktykom, którym udało się skutecznie wykorzystać rozwiązania niebiesko-zielonej infrastruktury oraz naukowcom realizującym zaawansowane badania o wysokim potencjale wdrożeniowym.
Chcemy także ponownie usłyszeć głos dostawców technologii, którzy przedstawią najlepsze dostępne rozwiązania w zakresie podczyszczania i filtracji wód opadowych, kondycjonowania ich w okresach dłuższego przetrzymywania czy też realizacji systemów monitoringu jakości. Na koniec, w świetle wymogu skali działań służących adaptacji do zmiany klimatu, planujemy zderzyć w dyskusji potrzebę poprawy jakości wód opadowych z koniecznością obniżenia energochłonności i całkowitych kosztów gospodarki wodnej.
Nowe, ambitne cele wymagają często użycia całkiem nowych narzędzi. Zmiany klimatu, przekładające się na wzrosty opadów miarodajnych, już zmieniły warsztat inżynierski projektowania systemów odwodnienia. Jeszcze pięć lat temu nikt nie wykorzystywał w tym celu chociażby atlasu opadowego. Pierwsze projekty adaptacji do zmiany klimatu wymusiły wdrożenie modelowania zintegrowanego spływu powierzchniowego, przepływów w kanałach deszczowych i lokalnych odbiornikach wód.
Prócz tego stały się przesłanką do wymiarowania i modelowania systemów odwodnienia z użyciem modeli opadowych z prognozowanymi zmianami opadów do 2050 r., zgodnie z domyślnym scenariuszem klimatycznym RCP4,5. Cały ten warsztat to duży postęp, ale wymaga on usystematyzowania i dalszego rozwoju. Przekonuje do tego już kwestia zasadności operowania jedynie perspektywą do 2050 r. i scenariuszem RCP4,5, a nie na przykład rokiem 2100 i znacznie mniej optymistyczną Wspólną Ścieżką Społeczno-Ekonomiczną (ang. Shared Socioeconomic Pathway – SSP) SSP5-8,5?
Zapewnienie trwałości adaptacji: priorytety na przyszłość
Konferencję chcemy zakończyć odpowiedzią na pytanie: Jak zapewnić trwałość adaptacji? Pytanie to słusznie kojarzy się z zapewnieniem trwałości projektów unijnych. My jednak zapraszamy Państwa do wspólnej refleksji nad tym, jak zapewnić eksploatację i utrzymanie infrastruktury odwodnienia miast w następnych dziesięcioleciach w obliczu nie tylko zmian klimatycznych, ale także wyzwań demograficznych czy rynku pracy. Chcemy, aby podczas tej sesji wystąpili eksploatatorzy, którzy nie tylko podjęli już wyzwanie przejęcia odpowiedzialności za lokalne systemy odwodnienia, ale także ich adaptację do zmiany klimatu. Liczymy, że ich prezentacje, pomogą innym miastom uświadomić sobie hierarchię niezbędnych działań oraz opracować mapę działań na przyszłość.
Mamy nadzieję, że zaproponowana tematyka i agenda dziewiątej edycji Stormwater Poland 2025 jest odpowiedzią na Państwa aktualne wyzwania zawodowe oraz zainteresowania. Razem z Aquanet oraz Aquanet Retencja zapraszamy do Poznania w dniach 25-26 marca 2025 r. na największą w Polsce konferencję poświęconą wodom opadowym!
