Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 to podstawowy dokument strategiczny polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich. Prezentuje on cele, kierunki interwencji oraz działania, jakie powinny zostać podjęte w perspektywie roku 2030. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa została przyjęta uchwałą Rady Ministrów 15 października 2019 r. i weszła w życie 6 grudnia 2019 r.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju, Wsi Rolnictwa i Rybactwa 2030 przedstawia pogłębioną analizę możliwości rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa w wymiarze regionalnym, co umożliwiło określenie kluczowych kierunków ich rozwoju na najbliższe lata. Działania strategii są finansowane z krajowych i zewnętrznych środków publicznych, do których należą m.in. pieniądze pochodzące z budżetu UE na lata 2021 – 2027 (np. ze Wspólnej Polityki Rolnej, polityki spójności, wspólnej polityki rybołówstwa oraz programu „Horyzont Europa”). Wsparciem na poziomie kraju będą środki rozwojowe jednostek samorządu terytorialnego oraz prywatne.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa – działania przewidziane do 2030 r.
W działaniach planowanych do zrealizowania do 2030 r. przewidziano:
- utrzymanie zasady, że podstawą ustroju rolnego będą gospodarstwa rodzinne;
- wspieranie zrównoważonego rozwoju małych, średnich i dużych gospodarstw rolnych;
- większe niż dotychczas wykorzystanie potencjału sektora rolno-spożywczego, dzięki rozwojowi nowych umiejętności i kompetencji jego pracowników, a także przez wykorzystanie najnowszych technologii i rozwiązań cyfrowych oraz tworzenie warunków do kreowania innowacyjnych produktów;
- budowanie konkurencyjnej pozycji polskiej żywności na rynkach zagranicznych, której znakiem rozpoznawczym będzie wysoka jakość i nawiązanie do najlepszych tradycji, a także dostosowanie produktów rolno-spożywczych do zmieniających się wzorców konsumpcji (np. rosnącego zainteresowania żywnością ekologiczną);
- prowadzenie produkcji rolniczej i rybackiej z poszanowaniem zasad ochrony środowiska oraz dostosowanie sektora rolno-spożywczego do zmian klimatu, w tym m.in. w zakresie dostępności do wody;
- dynamiczny rozwój obszarów wiejskich we współpracy z miastami, którego efektem będzie stabilny i zrównoważony wzrost gospodarczy, zapewniający każdemu mieszkańcowi wsi godną pracę, a mieszkańcom miast dostęp do zdrowej, polskiej żywności;
- tworzenie warunków do poprawy mobilności zawodowej mieszkańców wsi oraz wykorzystywania przez nich szans na rozwój i zmianę kwalifikacji w efekcie powstawania nowych sektorów gospodarki (jak np. biogospodarki).
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 – potrzeba aktualizacji
W lutym 2022 r., w związku z istotnymi zmianami, które miały miejsce na obszarach wiejskich, spowodowanych wystąpieniem pandemii COViD-19 oraz zbrojną agresją Rosji na Ukrainę, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjęło decyzję o aktualizacji Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030. Ponadto dokument nie zawiera również odniesień do kluczowych ustaleń UE, które zostały opublikowane po jej przyjęciu, tj.: długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich w UE 2040 i wynikającego z niej Paktu na rzecz obszarów wiejskich oraz Planu działania na rzecz pobudzenia zrównoważonego, spójnego i zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich czy ostatecznego brzmienia strategii Europejski Zielony Ład i Strategii od Pola do Stołu.
Warto również zaznaczyć, że Komisja Europejska zaczęła pracę nad wizją i założeniami polityki rolnej UE po 2027 r. Z pierwszych informacji wynika, że nowa WPR do głównych wyzwań będzie zaliczała zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego konsumentom, stabilną przyszłość dla rolników, zrównoważenie dla środowiska oraz solidarność z tymi, którym zagraża głód. Przygotowywana aktualizacja Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 ma być jednym z elementów przygotowujących do dyskusji o celach WPR po 2027.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 – prace nad aktualizacją
Prace nad aktualizacją strategii rozpoczęto od powołania przez wojewodów zespołów analizujących szanse i zagrożenia oraz potencjalne kierunki rozwoju obszarów wiejskich w poszczególnych województwach. Ich głównym zadaniem było zaktualizowanie diagnoz regionalnych, dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej obszarów wiejskich i rolnictwa w poszczególnych województwach. Następnym krokiem było zorganizowanie spotkań dotyczących: gospodarowania wodą, transformacji energetycznej, rozwoju przedsiębiorczości, kwalifikacji zawodowych, kapitału społecznego, powstawania miejsc pracy, transportu publicznego i zwiększenia dostępności transportowej obszarów wiejskich.
Obecnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają prace w formule warsztatowej nad aktualizacją Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030. Do udziału w tych pracach zaproszono ekspertów z obszarów m.in. klimatu i środowiska, weterynarii i produkcji zwierzęcej, wspólnej polityki rolnej, infrastruktury wsi czy cyfryzacji i innowacji w rolnictwie. Na ten moment, poza aktualizacją części diagnostycznej, przygotowana została odświeżona wersja długoterminowej wizji polskiej wsi oraz projekt zaktualizowanego układu celów szczegółowych Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 wraz z kierunkami interwencji, działaniami i projektami strategicznymi.
Jednym z etapów aktualizacji strategii jest proces konsultacji wewnątrzresortowych projektu Raportu z realizacji Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 w okresie od 15 października 2019 r. do 31 grudnia 2022 r. W raporcie oceniającym posłużono się zestawem wskaźników określonych w strategii, do których włączone zostały również wybrane wskaźniki średniookresowej strategii rozwoju kraju powiązane z celami Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030.
Szczegółowe informacje dotyczące aktualnego przebiegu prac można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Informacje o realizacji Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030
Projekty strategiczne, zawarte w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030, podlegają cyklicznemu oraz bieżącemu monitoringowi operacyjnemu prowadzonym w ramach systemu MonAliZa. Stopień realizacji celów kontrolowany jest w cyklach rocznych w ramach monitoringu bieżącego z wykorzystaniem narzędzia STRATEG, którym administruje GUS.