Zmiana klimatu przybiera coraz bardziej namacalne formy, przekształcając krajobrazy Europy w coraz trudniejszy do przewidzenia sposób. Tegoroczna susza, dotykająca regiony od Dunaju po Grecję, odsłoniła nie tylko historyczne wraki statków i dawno zalane wioski, ale także skalę kryzysu wodnego, z którym zmagają się te kraje. To wyraźny znak, że globalne ocieplenie nie jest odległą przyszłością, a dzieje się tu i teraz.
Susza w Europie drastycznie obniża poziom wód w rzekach
Utrzymująca się przez całe lato susza doprowadziła do znacznego obniżenia poziomu wody w rzekach w Europie. W Budapeszcie poziom Dunaju spadł do 1,17 m, co jest tylko nieco wyższą wartością niż rekordowo niski poziom 0,4 m, odnotowany w 2018 r. W Serbii, w pobliżu Prahova, susza odsłoniła pozostałości statków zatopionych przez wojska niemieckie podczas II wojny światowej. Te wraki, spoczywające na dnie rzeki Dunaj, mogą utrudniać żeglugę w sytuacji dalszego spadku poziomu wody. Podobna sytuacja miała miejsce na Węgrzech, w Mohaczu, gdzie powyżej poziomu wody znalazły się cztery zatopione statki z lat 50. XX w., odsłonięte ponieważ poziom wody wyniósł zaledwie 1,5 m.
Wioska Kallio wyłania się z wody
W Grecji susza ukazała coś jeszcze – ruiny dawno zapomnianej wioski Kallio, która została zalana w 1980 r. podczas budowy sztucznego zbiornika Mornos, który miał zaopatrywać Ateny w wodę. Mieszkańcy Kallio zostali przesiedleni, a woda zakryła ok. 80 budynków, w tym kościół ewangelicki i wiejską szkołę podstawową. Po wyjątkowo ciepłej, praktycznie bezśnieżnej zimie oraz lecie z minimalnymi opadami poziom wody spadł do najniższego od dziesięcioleci, odsłaniając ceglane fundamenty i opuszczone domy.
Η λειψυδρία απειλεί την Αθήνα: Στερεύει ο Μόρνος – Αναδύονται τα βυθισμένα σπίτια από το χωριό Κάλλιο [εικόνες] https://t.co/i5cbVxiRts pic.twitter.com/WMGLv8EJDe
— TheTOC (@TheTOC_gr) September 1, 2024
Powierzchnia zbiornika Mornos zmniejszyła się z 16,8 km² w 2022 r. do zaledwie 12 km² w 2024 r., co jest jednym z wielu sygnałów, że Grecja zmaga się z coraz poważniejszymi skutkami globalnego ocieplenia. Wyłaniająca się z wody wioska Kallio nie jest jedynym takim przypadkiem w Europie. W Hiszpanii, w wyniku długotrwałej suszy, w 2022 r. odsłoniły się ruiny galicyjskiej wioski Aceredo, zalanej 1992 r.
W regionie Katalonii, dzięki obniżeniu się poziomu wody, można teraz podziwiać XI-wieczny kościół Sant Romà de Sau. Kościół ten został zatopiony w latach 60. XX w. w związku z budową pobliskiej tamy. Przez wiele lat z wód zbiornika wystawał jedynie wierzchołek wieży tej świątyni, a obecnie cała struktura jest widoczna na powierzchni.
Susze odsłaniają historię, ale i przyszłość zagrożoną brakiem wody
Zmiana klimatu już dziś znacząco wpływa na życie milionów ludzi, a susze, które w ostatnich latach dotykają Europę, są bezpośrednim wynikiem globalnego ocieplenia. Coraz cieplejsze zimy, brak śniegu oraz długotrwałe fale upałów prowadzą do wysychania rzek i jezior, które niegdyś stanowiły kluczowe zasoby wody dla lokalnych społeczności.
Grecja, którą suchy, śródziemnomorski klimat czyni szczególnie wrażliwą na te zmiany, doświadcza nie tylko braku wody, ale także pożarów lasów, które w ostatnich latach wielokrotnie zagrażały popularnym wyspom, a nawet przedmieściom Aten. Wszystko to wskazuje na pogłębiające się problemy, które w przyszłości mogą stać się jeszcze bardziej dotkliwe. Efekty globalnego ocieplenia doskonale prezentuje też poziom wody w Dunaju. Odsłonięcie wraków statków to jedynie symbol tego, jak zmienia się rzeka. Podobne problemy pojawiają się również w Polsce. Jak informowało IMGW, 6 września poziom wody w Wiśle spadł do rekordowo niskich wartości, o czym pisaliśmy w artykule Rekordowo niski stan wody w Wiśle. Susza w Polsce jest faktem.
Naukowcy podkreślają, że ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze, upały czy powodzie, będą występować coraz częściej. Globalne ocieplenie prowadzi do destabilizacji klimatu, a jego skutki będą odczuwalne we wszystkich zakątkach świata – od gór pokrytych lodowcami po nizinne równiny.
Zdj. główne: makasanaphoto/depositphotos, odsłonięte ruiny galicyjskiej wioski Aceredo
