English
Susza to jedno z najbardziej dotkliwych, a zarazem ekstremalnych zjawisk naturalnych oddziałujących na społeczeństwo, środowisko oraz gospodarkę. Jednym z rodzajów suszy, które rozróżniamy jest susza rolnicza. Zjawisko to powoduje przesuszenie gleby, a w konsekwencji zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw. Susza rolnicza coraz częściej występuje na terenach Polski. Już teraz zjawisko to odnotowuje się w wielu regionach, a znaczna część powierzchni naszego kraju jest nią zagrożona.
Susza rolnicza – definicja
Susza rolnicza pojawia się, gdy wilgotność gleby jest niewystarczająca do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie. Zwana również suszą glebową jest bezpośrednią konsekwencją wydłużającej się suszy atmosferycznej. Warunkiem zaistnienia suszy rolniczej jest wystąpienie zmian w stanie roślinności, tj. objawów stresu wodnego, spadku w biomasie i ograniczeń plonowania. Susza rolnicza prowadzi do strat bezpośrednich w ekosystemach naturalnych, ale przede wszystkim skutkuje stratami w produkcji rolnej i leśnej.
Zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich susza oznacza szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września danego roku klimatycznego bilansu wodnego poniżej określonej wartości dla poszczególnych gatunków lub grup roślin uprawnych oraz kategorii glebowych.
W Polsce susza rolnicza monitorowana jest przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa–Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB). Szczegółowe informacje dotyczące Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej można znaleźć w jednym z poprzednich wydań „Wodnych Spraw”.
Susza rolnicza – najnowsze informacje z Systemu Monitoringu
Susza rolnicza występuje, gdy obliczone wartości klimatycznego bilansu wodnego (KBW) dla gminy są niższe od wartości krytycznych klimatycznego bilansu wodnego określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 kwietnia 2019 r. (Dz.U. 2019 r. poz. 739) w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych grup i gatunków roślin uprawnych i gleb.
Monitoring Suszy Rolniczej w Polsce prowadzony jest dla następujących grup i gatunków roślin: zbóż ozimych, zbóż jarych, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, rzepaku i rzepiku, ziemniaków, buraków cukrowych, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew owocowych, krzewów owocowych, truskawek, roślin strączkowych. Zgodnie z najnowszymi informacjami pochodzącymi z systemu Monitoringu Suszy Rolniczej, w trzecim okresie raportowania, tj. od 11 kwietnia do 10 czerwca 2023 r., średnia wartość KBW, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, była ujemna i wynosiła -110 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie uległa zmniejszeniu o 40 mm w stosunku do poprzedniego okresu (1 kwietnia – 31 maja).
Warto zaznaczyć, że deficyt wody dla roślin uprawnych nadal wzrasta i występuje w całym kraju. Największe niedobory notowano na terenach Pojezierza Mazurskiego i Pomorskiego oraz na Kujawach: od -180 do -209 mm. Duży deficyt wody wystąpił również na obszarze Polski Środkowej: od -150 do -179 mm. Nieco mniejszy, od -50 do -149 mm, pojawił się na terenach leżących na południe od wyżej wymienionych obszarów. W trzecim okresie raportowania, w wyniku panujących warunków wilgotnościowych, stwierdzono wystąpienie suszy rolniczej na terytorium niemal całej Polski.
Zjawisko suszy rolniczej odnotowano na terenie 14 województw. Strat nim spowodowanych nie zaobserwowano jedynie w województwach małopolskim oraz podkarpackim. Największy zasięg suszy rolniczej dotknął uprawy zbóż jarych. Suszę w tych uprawach notowano w 1468 gminach (59,27% gmin Polski). Straty są także w uprawach: zbóż ozimych, truskawek, krzewów owocowych, drzew owocowych, rzepaku i rzepiku. Szczegółowe informacje dotyczące aktualnych zagrożeń suszą rolniczą można znaleźć na stronie IUNG-PIB.
