Światowy Dzień Meteorologii, czyli prognoza pogody dla wszystkich

Co roku, 23 marca obchodzimy Światowy Dzień Meteorologii. Jest to rocznica powstania ponad 70 lat temu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO). Ta inicjatywa ONZ łączy w sobie pasję do nauki o pogodzie z misją globalnej współpracy. WMO, będąc epicentrum wiedzy meteorologicznej, ma za zadanie demokratyzować dostęp do kluczowych prognoz i danych pogodowych, gwarantując, że każde państwo – bez względu na swój poziom rozwoju – może korzystać z wyników zaawansowanych badań i technologii. Od brytyjskiego Met Office po amerykański National Weather Service, od niemieckiego Deutscher Wetterdienst po polski Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB, WMO wspiera globalną sieć ekspertów, którzy codziennie pracują na rzecz bezpieczeństwa nas wszystkich. Świętowanie tego dnia podkreśla ogromne znaczenie meteorologii w codziennym życiu oraz pracę specjalistów monitorujących pogodę.

Historia i czasy współczesne

Historia prognozowania pogody zaczęła się znacznie wcześniej niż powołanie WMO, bo już w drugiej połowie XVII w. Wtedy w Europie oraz na ziemiach polskich zapoczątkowała swoją działalność sieć florentyńska, zajmująca się pomiarami i obserwacjami pogody. Niemniej nie opracowywano wtedy jeszcze prognoz. Dopiero dwa wieki później Robert FitzRoy, brytyjski żeglarz i prekursor meteorologii i hydrografii, opublikował w gazecie The Times pierwszą prognozę pogody. Obejmowała ona podstawowe informacje o zachmurzeniu, wietrze i temperaturze. Poza tym wynalazł on i upowszechnił barometr, dzięki któremu kapitanowie statków mogli prognozować nadchodzący sztorm. To dzięki FitzRoyowi prognoza pogody przestała być luksusem dostępnym dla wybrańców.

Obecnie każdy z nas ma w swoim telefonie dostęp do prognoz pogody dla dowolnego miejsca na świecie. Słyszymy je w radio przy porannej kawie lub wyświetlają się w prasie internetowej. Trudno sobie wyobrazić życie bez nich. Nie lubimy, gdy aura nas zaskakuje. Większość prognoz pogody dostępnych na stronach internetowych opiera się jedynie na modelach numerycznych, które bez emocji wypluwają znaczki chmurek, słoneczek czy wartości prognozowanej temperatury. W dobie coraz powszechniejszej automatyzacji trudno się temu dziwić. Oczekujemy prostego wizualnie komunikatu, aktualizującego się co kilka godzin czy nawet minut.

Ludzie od pogody

Jednak nawet numeryczne modele prognoz pogody, oprócz bazowania m.in. na danych z systemów satelitarnych, radarowych i automatycznych stacji pogodowych, czerpią z efektów pracy naziemnych obserwatorów meteorologicznych. Dzięki nim otrzymujemy informacje o występowaniu zjawisk, które nie mogą być zidentyfikowane przez automatyczne stacje pomiarowe. Możemy dowiedzieć się m.in. o rodzaju opadu, występowaniu zamieci, rosy czy tęczy. Takie informacje, w postaci specjalnie zakodowanych depesz, spływają co godzinę do krajowych ośrodków meteorologicznych i dzięki działalności WMO rozsyłane są dalej po całym świecie. Dodatkowo na wielu lotniskach i statkach badawczych pracują obserwatorzy wysyłający o określonych godzinach zakodowanymi depeszami informacje o panujących warunkach meteorologicznych.

Dostęp do danych z obserwacji naziemnych, systemów radarowych, detekcji wyładowań atmosferycznych czy obrazy satelitarne oraz wyliczenia różnych modeli numerycznych umożliwiają synoptykom opracowywanie prognoz pogody. Bazując na swojej wiedzy, analizując przemieszczanie się układów barycznych, położenie frontów i porównując wyniki z programów komputerowych, opracowują oni prognozy pogody, które mogą być trafniejsze i bardziej szczegółowe niż te oparte jedynie na modelach. Dodatkowo synoptycy wydają ostrzeżenia meteorologiczne o prognozowanych i obserwowanych niebezpiecznych warunkach pogodowych, które mogą być rozsyłane przez rządowe centra bezpieczeństwa (RCB) do indywidualnych odbiorców.

Synoptycy, oprócz prognoz ogólnych, tworzą wyspecjalizowane prognozy pogody dla określonych grup odbiorców, np. biometeorologiczne, obrazujące, czy odczuwalne warunki pogodowe będą korzystne czy wręcz przeciwnie, agrometeorologiczne z informacjami o przymrozkach, dotyczące występowania burz czy hydrologiczne o stanie wód. Wyspecjalizowane prognozy dla żeglugi morskiej mają postać krótkich komunikatów nadawanych przez radio, a te dla lotnictwa podają dodatkowe parametry, np. wysokość zalegania chmur, widzialność czy oblodzenie. W szczególnych przypadkach opracowywane są też prognozy dla służb ratownictwa morskiego i powietrznego, a także dotyczące przemieszczania się pyłów wulkanicznych i radioaktywnych, a nawet aktywności słonecznej.

Dodatkowo to właśnie obserwatorzy meteorologiczni i synoptycy pełnią całodobową służbę synoptyczną i informacyjną, śledząc aktualne warunki atmosferyczne. To dzięki nim prognozy pogody i ostrzeżenia są na bieżąco aktualizowane i zapewniają bezpieczeństwo odbiorcom. Więc, jeśli mi wolno, to moim koleżankom i kolegom po fachu oraz wszystkim ludziom od pogody, życzę by ich prognoza zawsze się sprawdzała.