English
Oceany, pokrywające ponad 70 proc. powierzchni naszej planety, odgrywają fundamentalną rolę w produkcji tlenu oraz wspieraniu światowej gospodarki. Dla ponad 3 miliardów ludzi ryby i owoce morza stanowią główne źródło białka, a setki milionów osób znajdują zatrudnienie w przemyśle rybackim.
W obliczu eskalującego kryzysu klimatycznego, znaczenie oceanów w utrzymaniu równowagi ekologicznej i atmosferycznej staje się coraz bardziej widoczne. W odpowiedzi na te wyzwania, Światowy Dzień Oceanów 2024 odbędzie się pod hasłem: „Katalizowanie działań na rzecz naszego oceanu i klimatu” (ang. “Catalyzing action for our ocean & climate”). Celem tej inicjatywy jest zapoczątkowanie globalnych działań mających na celu poprawę zdrowia oceanów oraz przeciwdziałanie zmianie klimatu.
Światowy Dzień Oceanów: znaczenie i historia
Światowy Dzień Oceanów to coroczne międzynarodowe święto poświęcone ochronie oceanów oraz zwiększaniu świadomości o ich kluczowej roli w podtrzymywaniu życia na Ziemi. Inicjatywa ta została po raz pierwszy zaproponowana w 1992 r. podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro przez Kanadyjskie Międzynarodowe Centrum Rozwoju Oceanów oraz Instytut Oceaniczny Kanady, którzy dostrzegli pilną potrzebę globalnej mobilizacji w tej kwestii.
W 2008 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych oficjalnie uznała Światowy Dzień Oceanów, co nadało temu wydarzeniu znacznie większe znaczenie i zasięg. Od tego momentu, Światowy Dzień Oceanów wspiera realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs), ze szczególnym uwzględnieniem Celu 14, który koncentruje się na ochronie życia pod wodą.
Priorytety na 2024 r.
Tegoroczna tematyka Światowego Dnia Oceanów 2024 skupia się na pięciu kluczowych obszarach:
- Zrównoważone zarządzanie oceanami: promowanie polityk i praktyk zapewniających długoterminowe zdrowie ekosystemów morskich;
- Redukcja zanieczyszczeń: zwalczanie plastikowych odpadów i innych form zanieczyszczeń zagrażających życiu morskiemu;
- Ochrona różnorodności biologicznej: wzmacnianie działań na rzecz ochrony zagrożonych gatunków i ich siedlisk;
- Adaptacja do zmiany klimatu: wspieranie społeczności nadbrzeżnych w adaptacji do skutków zmiany klimatu, takich jak podnoszenie się poziomu mórz;
- Edukacja i świadomość: zwiększanie globalnej świadomości na temat znaczenia oceanów dla naszego przetrwania i dobrobytu.
Zdrowie oceanu a kryzys klimatyczny
Zdrowie naszych oceanów jest ściśle związane z globalnym klimatem. Oceany działają jako główny pochłaniacz dwutlenku węgla, absorbując około 30 proc. antropogenicznych emisji CO2. Jednak zwiększona absorpcja dwutlenku węgla prowadzi do zakwaszania oceanów, co negatywnie wpływa na ekosystemy morskie, takie jak rafy koralowe i populacje ryb. Oceany są domem dla aż 80 proc. światowej bioróżnorodności, co czyni ich ochronę nieodzowną w walce z kryzysem klimatycznym.
Zakwaszenie oceanów, proces polegający na zwiększeniu stężenia jonów wodorowych w wodzie morskiej, obniża pH oceanu. Niższe pH negatywnie wpływa na organizmy morskie, zwłaszcza te budujące swoje struktury z węglanu wapnia, takie jak koralowce, małże, ślimaki morskie i plankton. Zakwaszenie utrudnia tworzenie i utrzymywanie ich muszli i szkieletów, co prowadzi do osłabienia populacji tych gatunków.
Rafy koralowe, będące jednym z najbardziej biologicznie zróżnicowanych ekosystemów, są szczególnie wrażliwe na zmiany pH i wzrost temperatury wody. Te czynniki powodują blaknięcie koralowców i zwiększają ich podatność na choroby, zagrażając tysiącom gatunków morskich i mając poważne konsekwencje dla ludzi, którzy korzystają z usług ekosystemowych raf, takich jak ochrona wybrzeża i źródło dochodów z turystyki i rybołówstwa.
Zmiany w chemii oceanu wpływają także na populacje ryb, które są kluczowym źródłem białka dla miliardów ludzi na całym świecie. Wpływa to na rozwój larw ryb i ich zdolność do przetrwania, co z kolei ma negatywne skutki dla całych ekosystemów morskich i zrównoważonego rybołówstwa. Bez zdrowych populacji ryb, wiele społeczności na całym świecie, szczególnie w krajach rozwijających się, staje w obliczu niepewności żywnościowej i utraty źródeł dochodu.
Globalna mobilizacja na rzecz dobrych zmian
Organizatorzy Światowego Dnia Oceanów wzywają rządy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa i obywateli do podjęcia zdecydowanych działań. Planowane są liczne wydarzenia edukacyjne, kampanie medialne oraz projekty lokalne, mające na celu zwiększenie zaangażowania społeczeństwa w ochronę oceanów.
Każdy z nas, bez względu na miejsce zamieszkania, może przyczynić się do ochrony Bałtyku i wszystkich ekosystemów morskich. Ogromne znaczenie mają nawet najmniejsze działania, które staną się codzienną rutyną każdego z nas. Co możemy zrobić? Wystarczy ograniczyć ilość zużywanego plastiku, środki chemiczne zastąpić preparatami naturalnego pochodzenia, odpowiednio segregować śmieci, a podczas codziennych zakupów wybierać ryby i owoce morza z wiarygodnym oznakowaniem ekologicznym, takim jak certyfikat zrównoważonego rybołówstwa MSC. – organizacja pozarządowa MSC.
Rola Młodzieży w ochronie oceanów
Szczególna uwaga poświęcana została roli młodzieży jako katalizatora zmian. Młodzi ludzie są zachęcani do aktywnego uczestnictwa w inicjatywach na rzecz oceanów, w tym do udziału w programach edukacyjnych, wolontariacie oraz kampaniach społecznych. Organizatorzy podkreślają, że to właśnie młode pokolenie będzie najbardziej dotknięte skutkami dzisiejszych decyzji środowiskowych, dlatego ich zaangażowanie jest niezbędne do osiągnięcia trwałych rezultatów.
Nie zapomniano też o najmłodszych, Marine Stewardship Council (MSC) przygotowało specjalne materiały edukacyjne dla dzieci, dostępne online, które mają na celu przybliżenie tajemnic podwodnego świata. Inicjatywa ta ma na celu zainteresowanie dzieci problematyką oceanów, a także zachęcenie ich do podejmowania działań na rzecz środowiska. W ramach tych działań, MSC Polska zorganizuje konkursy z nagrodami na swoich profilach w mediach społecznościowych.
Dodatkowo, MSC zaprasza do udziału w wydarzeniach edukacyjnych, które odbędą się w 15 ogrodach zoologicznych i placówkach edukacyjnych w całej Polsce. Z okazji Światowego Dnia Oceanów, odwiedzający będą mogli zobaczyć inspirujące wystawy edukacyjne oraz uczestniczyć w specjalnych aktywnościach zorganizowanych przez MSC i współpracujące instytucje.
Zachęcamy do odwiedzenia:
- Zoo w Chorzowie
- Zoo w Gdańsku
- Zoo w Krakowie
- Zoo w Opolu
- Zoo w Płocku
- Zoo w Zamościu
- Zoo w Warszawie
- Orientarium Zoo w Łodzi
- Starego Zoo w Poznaniu
- Stacji Morskiej na Helu (Fokarium)
- Zoo i Fokarium Dolina Charlotty
- Akwarium Morskiego w Gdyni
- Hydropolis we Wrocławiu
- Słowińskiego Parku Narodowego
Zdj. głóówne: Gatis Marcinkevics
