UE jest największym w świecie rynkiem pozyskiwania owoców morza, a rybołówstwo odgrywa w wielu jej krajach ważną rolę gospodarczą, społeczną i kulturalną. Wspólna polityka rybołówstwa przewiduje wdrożenie zasad mających pomóc utrzymać zdrowe zasoby rybne w wodach UE, a przy tym wspierać społeczności rybackie. Mając na względzie powyższe, KE rozpoczęła prace nad zmianami w systemie kontroli rybołówstwa.
Działający obecnie system kontroli rybołówstwa okazuje się niewystarczający. Projekt jego nowelizacji został opublikowany przez Komisję Europejską w 2018 r., natomiast w lipcu 2021 r. rozpoczęto konsultacje pomiędzy Radą i Parlamentem Europejskim, które zostały zakończone wstępnym porozumieniem. Nowy system kontroli rybołówstwa ma uprościć, zoptymalizować i dostosować do reform wspólną politykę dotyczącą tej branży, a więc poprawić dostępność i wiarygodność danych, zharmonizować jego wdrażanie we wszystkich krajach UE, zmniejszyć obciążenia administracyjne i zachęcić do stosowania technologii, takich jak na przykład telewizja przemysłowa.
Porozumienie przewiduje aktualizację ok. 70% obecnych przepisów dotyczących kontroli statków rybackich i ma służyć bardziej zrównoważonemu unijnemu rybołówstwu. Najważniejsze zmiany:
- systemy monitorowania statków i zapis elektroniczny; aby zapewnić przestrzeganie wspólnej polityki rybołówstwa, wszystkie statki rybackie będą lokalizowane za pomocą systemów monitorowania (niektóre mniejsze jednostki od 2029 r.) i będą musiały w elektroniczny sposób rejestrować swoje połowy;
- połowy rekreacyjne; poławiający niektóre gatunki będą musieli się rejestrować i zgłaszać połowy w systemie elektronicznym;
- obowiązek wyładunku; stosowane będą narzędzia do zdalnego monitorowania elektronicznego, aby zagwarantować sprowadzanie na brzeg również przypadkowych połowów;
- zmiana systemu kar; alternatywą dla sankcji karnych zostaną minimalne poziomy administracyjnych kar finansowych za poważne naruszenia przepisów wspólnej polityki rybołówstwa; dla niektórych spośród wymienionych poważnych naruszeń uzgodniona zostanie na szczeblu UE lista wspólnych kryteriów;
- lepsza identyfikowalność w łańcuchu dostaw: łatwiej będzie śledzić świeże produkty rybołówstwa i akwakultury (w tym po pięcioletnim okresie przejściowym – produkty przetworzone).
System kontroli rybołówstwa – zapobieganie przeławianiu
Nowy system kontroli rybołówstwa wprowadzi przepisy o marginesie tolerancji (lub błędu) przy szacowaniu połowu, co pozwoli zapobiegać nieprawidłowościom w raportach. Poprawi się także kompletność danych o połowach rekreacyjnych. Niektóre większe statki zostaną wyposażone w urządzenie do pomiaru mocy silnika, aby mieć pewność, że ich zdolność połowowa utrzymuje się w granicach przewidzianych we wspólnej polityce rybołówstwa. Nowe przepisy zaczną być stosowane od dwóch do czterech lat po ich przyjęciu.
Nowe zasady wobec produktów importowanych
Świadectwa połowowe będą gromadzone w ogólnounijnym systemie cyfrowym (CATCH) i pomogą organom kontrolnym wykrywać produkty z połowów nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych.