English
W dniu 20 września 2023 r. w nowojorskiej siedzibie ONZ spotkają się przedstawiciele rządów, samorządów, biznesu, organizacji społecznych i finansowych, aby przedyskutować pogłębiający się kryzys ekologiczny. Spotkanie jest reakcją na niepokojące doniesienia Międzynarodowego Zespołu ds. Zmian Klimatycznych (IPCC). Czy jest szansa, że kolejny szczyt klimatyczny ONZ przyniesie przełom?
Ambicje klimatyczne – hasło przewodnie zgromadzenia
W grudniu 2022 r. Sekretarz Generalny ONZ, António Guterres, zapowiedział zorganizowanie międzynarodowego spotkania w celu przyspieszenia zmian mających uchronić świat przed klęską. Nazwano go Szczytem Ambicji Klimatycznych dla odzwierciedlenia proaktywnego podejścia uczestników. Zgodnie z założeniami organizatorów, pierwsi wizjonerzy i aktywiści będą relacjonować, w jaki sposób odpowiadają na postawione przed nimi wyzwania.
Wrześniowy szczyt klimatyczny ONZ odbywa się równolegle z drugim Szczytem Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) i poprzedza wielce oczekiwaną Konferencję Klimatyczną COP28, która odbędzie się w dniach 30 listopada – 12 grudnia 2023 r. w Dubaju. Optymistyczni analitycy wierzą, że spotkanie w Nowym Jorku będzie katalizatorem dla dalszych rozmów.
Trzy kierunki, czyli jak będzie przebiegać wrześniowy szczyt klimatyczny ONZ
W celu usprawnienia obrad uczestnicy będą pracować w ramach trzech odrębnych, ale powiązanych ze sobą „ścieżek przyspieszenia”. Roboczo nazwano je: Ambicje, Wiarygodność i Wdrożenie. Pierwsza z nich dotyczy wyłącznie przedstawicieli rządów, zwłaszcza z krajów odpowiedzialnych za największą emisji gazów cieplarnianych. Ich reprezentanci przedstawią nowe, ambitniejsze propozycje wkładów (ustalone na szczeblu krajowym, tzw. NDC) do gospodarki bezemisyjnej oraz transformacji energetycznych. W szczególności oczekuje się deklaracji w sprawie ograniczenia zużycia węgla, gazu i ropy naftowej.
W ramach ścieżki Wiarygodność przedstawiciele sfery biznesu, samorządów i instytucji finansowych przedstawią plany transformacji dopasowane do standardów określonych w dokumencie ONZ „Integrity Matters” z 2022 r. W szczególności postuluje się wyznaczenie realnych celów na lata 2025 i 2030 w odniesieniu do emisji zakresu 3 (czyli powstałych w ramach użytkowania produktów, podróży, transportu, itd.) oraz wygaszania zużycia paliw kopalnych. Uczestnicy mają również publicznie zadeklarować poparcie dla działań proklimatycznych opartych na faktach naukowych.
Nowojorski szczyt klimatyczny ONZ, w ramach ścieżki Wdrożenie, zaprosi do współpracy szerokie grono instytucji i organizacji z sektora publicznego i prywatnego. Celem będzie przedstawienie istniejących i planowanych partnerstw służących realizacji ambitnych zamiarów w dwóch podstawowych kwestiach: dekarbonizacji sektorów wysokiej emisji oraz wdrażania sprawiedliwości klimatycznej. To ostatnie pojęcie odnosi się do reformy międzynarodowego systemu finansowego, rozwoju systemów wczesnego ostrzegania, adaptacji oraz refundacji strat i zniszczeń.
Szczyt klimatyczny ONZ – z czego wynika potrzeba działania?
Rozpoczynający się szczyt klimatyczny ONZ wydaje się być wielce potrzebną odpowiedzią na raport IPCC „Zmiany Klimatyczne 2023”. Aktualne dane środowiskowe nie napawają optymizmem.
Globalne emisje gazów cieplarnianych ze źródeł antropogenicznych nie przestają rosnąć. Zdaniem autorów raportu w 2019 r. były o 12% wyższe niż 2010 r. i nawet 54% wyższe niż w 1990 r. Największy udział w nich miał dwutlenek węgla pochodzący ze spalania oraz procesów przemysłowych. Działalność ludzka jednoznacznie przyczyniła się do ocieplenia powierzchni Ziemi o 1,1°C między okresem 1850-1900 a 2011-2020. Spowodowało to podniesienie się poziomu mórz o 20 cm w porównaniu z rokiem 1901.
Nawet 3,3-3,6 mld ludzi żyje w środowisku narażonym na zmiany klimatyczne. W regionach tych śmiertelność, z powodu powodzi, burz i suszy, była w minionej dekadzie 15 razy wyższa niż na innych obszarach. Zwiększyła się również częstotliwość występowania chorób wodnopochodnych oraz przenoszonych drogą pokarmową, a związanych z ociepleniem klimatu.
Eksperci ONZ przypisują ludzkiej działalności winę za wzrost poziomu pH w górnych warstwach oceanów oraz ekstremalne temperatury. Te ostatnie spowodowały już wymarcie setek lokalnych gatunków na lądzie i w wodzie. Lodowce nieustannie topnieją, a meteorolodzy obserwują wzrost ilości silnych opadów.
Czego można się spodziewać po Ambicjach Klimatycznych?
Sekretarz Guterres otwarcie zastrzegł, że planowany szczyt klimatyczny ONZ nie będzie tolerować odstępstw, greenwashingu i przerzucania winy ani też przeredagowywania dawnych deklaracji. Celem nadrzędnym jest zobligowanie światowych liderów do wykonania kroku na przód, aby zwiększyć tempo zmian. Działania proklimatyczne mają, według Guterresa, stać się poważne, wiarygodne i namacalne.
