English
Zgodnie z opublikowanym przez Komisję Europejską raportem Wspólnego Centrum Badawczego w zeszłym roku spłonęło ponad pół miliona hektarów powierzchni kontynentu. Rok 2023 był jednym z najgorszych pod tym względem w obecnym stuleciu. Kolejny sezon pożarów za moment się rozpocznie, więc w związku z rosnącym zagrożeniem UE rozpoczęła działania przygotowawcze mające na celu skuteczniejszą ochronę społeczeństw i środowiska.
Ochrona przed pożarami w 2024 r. – sezon pożarów nas nie zaskoczy
W celu ochrony przed pożarami w 2024 r. UE strategicznie rozmieściła w najbardziej zagrożonych regionach, np. we Francji, Grecji, Portugalii i Hiszpanii, 556 strażaków z 12 krajów. Będą oni pozostawać w gotowości, aby w razie potrzeby wesprzeć miejscowe służby. Dodatkowo nad bezpieczeństwem czuwać będzie specjalna flota przeciwpożarowa składająca się z 28 samolotów gaśniczych i 4 śmigłowców stacjonujących w 10 państwach członkowskich.
Przeznaczono również 600 mln euro z funduszy unijnych na zakup dodatkowych samolotów gaśniczych. Z tych środków opłacony zostanie w przyszłości zakup nowych helikopterów oraz kolejnych 12 samolotów, które zostaną rozdzielone między 6 państw członkowskich UE.
Ponadto Unia Europejska współfinansuje utrzymywanie w gotowości dodatkowych samolotów gaśniczych na wypadek, gdyby własne zasoby okazały się niewystarczające w walce z pożarami.
Zagrożenie pożarowe
Pożar lasów lub innej zwartej roślinności to niekontrolowany ogień pochłaniający obszary naturalne, a zagrożenie nim wzrasta pod wpływem warunków pogodowych. Ryzyko wystąpienia pożarów zwiększają zwłaszcza długie okresy suszy, ale też inne czynniki, takie jak deszcz i wiatr, rodzaj roślinności, ukształtowanie terenu oraz gospodarka leśna. W związku ze zmianą klimatu zagrożenie pożarami będzie wzrastać, o czym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów w Wodnych Sprawach: Lipiec 2023 r. miesiącem pożarów i rekordów cieplnych. Coraz częściej może dochodzić do wielkich pożarów, w których będą ginąć ludzie, a przywracanie pogorzelisk do pierwotnego stanu będzie trwało dłużej. W latach 2007-2023 ponad 16 proc. wszystkich wniosków o pomoc w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności dotyczyło pożarów lasów.
Pożary lasów są od niedawna problemem w całej Europie. W 2022 r. szczególnie mocno dotknęły one Francję, Hiszpanię i Portugalię, ale występowały też między innymi w Czechach, Niemczech, Grecji i Słowenii. W 2022 r. w 20 państwach członkowskich UE pożary strawiły większy obszar niż notowana średnia. Zagrożenie wykroczyło daleko poza region Morza Śródziemnego i objęło tereny, które nie były wcześniej narażone w takim stopniu na ogień. Pożary to wielkie szkody społeczne, środowiskowe, klimatyczne i gospodarcze w całej Europie.
Unijny Mechanizm Ochrony Ludności
Unijny Mechanizm Ochrony Ludności służy do koordynacji pomocy na poziomie europejskim i gwarantuje otrzymywanie na czas informacji w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych we wszystkich państwach członkowski UE i krajach należących do mechanizmu. Uruchomienie systemu w dowolnym kraju świata umożliwia szybkie wysłanie na miejsce personelu i sprzętu w odpowiedzi na konkretną sytuację.
Centrum współpracuje z władzami krajowymi w państwach członkowskich UE i krajach uczestniczących. Działania te mają na celu wymianę informacji dotyczących prac i inicjatyw w zakresie zapobiegania, gotowości i reagowania. Centrum pozostaje w stałym kontakcie z władzami krajowymi przez cały sezon pożarowy.
W przypadku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej każdy kraj może zwrócić się o skoordynowaną, szybką i skuteczną pomoc międzynarodową za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.
Kiedy dochodzi do pożarów na ogromną skalę, państwa członkowskie UE i kraje uczestniczące w mechanizmie okazują solidarność, wysyłając pomoc w postaci samolotów i helikopterów, sprzętu gaśniczego oraz zespołów strażaków.
Sercem operacyjnym mechanizmu jest Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC) przy Komisji Europejskiej. Centrum śledzi zagrożenia i zdarzenia pożarowe w całej Europie przy wsparciu krajowych i europejskich systemów monitorowania, takich jak europejski system informacji o pożarach lasów (EFFIS).
W 2023 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności został uruchomiony 10 razy w związku z pożarami lasów w:
- Chile;
- Kanadzie;
- Tunezji i we Włoszech;
- Grecji i na Cyprze;
- Albanii;
- Boliwii.
W ramach usługi Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego (Copernicus EMS) regularnie generowane są mapy satelitarne, które pomagają władzom krajowym w reagowaniu na pożary. W 2023 r. program został aktywowany 25 razy w związku z palącymi się lasami w różnych miejscach na całym świecie.
