Barszcz Sosnowskiego – jak rozpoznać i unikać kontaktu?

Wielu z nas może nie zdawać sobie sprawy, że letnie spacery po polskich łąkach i lasach mogą niespodziewanie wiązać się z dyskomfortem. Jednym z jego potencjalnych źródeł jest barszcz Sosnowskiego – inwazyjna roślina, która została sprowadzona do Polski w latach 50. XX w. Szybko rozprzestrzeniła się na terenie całego kraju, stając się problemem zarówno dla miłośników przyrody, jak i mieszkańców obszarów wiejskich. Kontakt z sokiem tej rośliny może wywołać bolesne poparzenia, a nawet samo przebywanie w jej pobliżu podczas słonecznych dni może prowadzić do poważnych podrażnień skóry. Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) to duża, inwazyjna roślina pochodząca z Kaukazu. Należy do rodziny selerowatych (Apiaceae) i charakteryzuje się wysokością od 1 do nawet do 4 m., dużymi, parasolowymi kwiatostanami z białymi kwiatami oraz pustymi, zielonymi łodygami z purpurowymi plamami. Barszcz Sosnowskiego został wprowadzony do Europy Wschodniej w latach 50. XX w. jako roślina pastewna. Szybko jednak okazało się, że jej toksyczność i zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się przeważają nad korzyściami. Obecnie można ją znaleźć w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce (szczególnie licznie na Podhalu, w dolinach rzecznych), Niemczech, Litwie, Łotwie i Estonii. Roślina preferuje wilgotne, żyzne gleby i często rośnie wzdłuż rzek, dróg oraz na łąkach i w lasach. Szkodliwość barszczu Sosnowskiego wynika z zawartości w jego soku furanokumaryn. Te substancje, w kontakcie ze skórą i pod wpływem światła, zwłaszcza ultrafioletowego (UV), wywołują poważne oparzenia – fotodermatozę II i III stopnia. Objawy mogą pojawić się już kilkanaście minut po kontakcie z rośliną, osiągając szczytowe nasilenie między 30 minutami a 2 godzinami. Reakcja ta prowadzi do ciężkiego zapalenia skóry, objawiającego się bolesnymi pęcherzami, oparzeniami i długotrwałymi bliznami. Intensywność reakcji zależy od indywidualnej wrażliwości, która wzrasta w wysokiej temperaturze, dużej wilgotności powietrza oraz intensywnym poceniu się. Stan zapalny zwykle trwa około 3 dni, a po tygodniu podrażnione miejsca ciemnieją, pozostawiając przebarwienia (hiperpigmentację) na kilka miesięcy. Podrażniona skóra może pozostać wrażliwa na światło UV nawet przez kilka lat. Dodatkowo, kontakt z sokiem rośliny może spowodować nawet czasową lub trwałą ślepotę, jeśli substancja dostanie się do oczu.