Zagrożenie powodziowe na świecie może wzrosnąć niemal dwukrotnie do końca XXI w. Najnowsze analizy wskazują, że jeśli kraje nie wywiążą się z zobowiązań dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych – zmiana klimatu, w tym podnoszenie się poziomu mórz oraz nasilające się ekstremalne zjawiska pogodowe, mogą prowadzić do dramatycznego wzrostu ryzyka powodziowego na całym świecie.
Globalne modele powodziowe
Nowoczesne modele, takie jak Global Flood Map (GFM), opracowany przez zespół badaczy z Fathom oraz Uniwersytetu w Bristolu, stanowią ważne narzędzie do prognozowania skutków przyszłej zmiany klimatu i oceny ryzyka powodziowego na globalną skalę. GFM, dzięki rozdzielczości sięgającej 30 m dla całej powierzchni lądu (z wyłączeniem Grenlandii i Antarktydy), umożliwia prognozę zagrożeń związanych z powodziami opadowymi, przybrzeżnymi oraz tych od rzek.
Model ten integruje dane z różnorodnych źródeł, w tym satelitarnych i hydrologicznych, co pozwala na symulację różnych scenariuszy klimatycznych oraz ocenę ich wpływu na obszary zagrożone powodziami. Dzięki zaawansowanej technologii GFM umożliwia analizę zagrożeń, które wcześniej były trudne do analizy przy użyciu tradycyjnych metod.
Wpływ zmiany klimatu na zagrożenie powodziowe
Kluczowym wnioskiem z przeprowadzonych badań jest to, że nawet przy umiarkowanym wzroście globalnych temperatur powodzie przybrzeżne staną się bardziej powszechne i intensywne, niezależnie od podejmowanych działań zmierzających do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Wynika to z faktu, że podnoszenie się poziomu mórz, będące jednym z głównych czynników ryzyka, będzie kontynuowane bez względu na realizowane scenariusze klimatyczne, z uwagi na długoterminowe procesy termiczne i dynamiczne zachodzące w oceanach. Dodatkowo, zmiany w rozkładzie opadów mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka powodzi w regionach dotychczas mniej narażonych na takie zjawiska.
Badania wskazują również, że wzrost ryzyka powodzi w związku z podnoszeniem się poziomu morza oraz intensyfikacją ekstremalnych zjawisk pogodowych będzie różnił się w zależności od regionu. Niemniej jednak, wzrost ten będzie odczuwalny globalnie, z wyraźnym zwiększeniem zagrożenia w obszarach przybrzeżnych oraz dolinach dużych rzek, gdzie skutki mogą być szczególnie dotkliwe. Przykładem jest Azja Południowa, gdzie wiele miast leży na nisko położonych terenach przybrzeżnych, a zagrożenie może wzrosnąć o 50-60 proc., co stawia przed tamtejszymi społecznościami ogromne wyzwania adaptacyjne.
Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych może okazać się niewystarczające
Naukowcy w opublikowanych badaniu wskazują, że nawet najbardziej optymistyczne scenariusze ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (SSP1-2.6) mogą okazać się niewystarczające do całkowitego zahamowania wzrostu zagrożenia powodziowego. Przewiduje się, że średni poziom zagrożenia powodziowego w tym przypadku wzrośnie o 9 proc. w latach 2020–2100.
W bardziej pesymistycznych scenariuszach (SSP5-8.5) globalne zagrożenie powodziowe może wzrosnąć natomiast nawet o 49 proc. do roku 2100. Szczególnie niepokojące jest to, że w regionach takich jak Europa Zachodnia czy Stany Zjednoczone, gdzie infrastruktura ochrony przeciwpowodziowej jest dobrze rozwinięta, rosnące ryzyko może przerosnąć możliwości adaptacyjne obecnie funkcjonujących systemów.
Potrzeba działań adaptacyjnych
W obliczu narastającego zagrożenia powodziowego, zwłaszcza w regionach przybrzeżnych, niezbędne jest podjęcie pilnych działań adaptacyjnych w celu minimalizacji ryzyka. Kluczowe jest opracowanie i wdrażanie zintegrowanych strategii zarządzania ryzykiem powodziowym na poziomie lokalnym, regionalnym i globalnym. Istotnym elementem tych działań jest dostosowanie strategii do specyficznych warunków lokalnych, ponieważ skutki zmian klimatycznych będą różnić się w zależności od regionu.
Ponadto, podkreślono znaczenie precyzyjnych i aktualnych modeli prognozowania powodzi, które są nieodzowne dla podejmowania decyzji przez decydentów politycznych oraz władze lokalne. Modele takie jak GFM) pozwalają na lepsze zrozumienie zjawisk powodziowych oraz planowanie adekwatnych środków zaradczych, które mogą ograniczyć straty materialne oraz chronić życie ludzkie. Współpraca międzynarodowa w zakresie wymiany danych i technologii jest również kluczowa, aby kraje najbardziej narażone na skutki zmiany klimatu mogły skutecznie przeciwdziałać przyszłym zagrożeniom.
