KE prowadzi konsultacje zastosowania zasady DNSH

Zasada DNSH, czyli Nie czyń poważnych szkód została po raz pierwszy zdefiniowana w rozporządzeniu (UE) 2020/852 w sprawie systematyki. Zasada ta ma zastosowanie do coraz większej liczby funduszy unijnych. Wynika to z potrzeby realizacji założeń politycznych Europejskiego Zielonego Ładu, które stanowią, że wszystkie działania i polityki UE powinny zostać połączone, aby pomóc UE w osiągnięciu pomyślnej i sprawiedliwej transformacji ku zrównoważonej przyszłości.

Obecnie zasada DNSH ma zastosowanie do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz w funduszach polityki spójności. W przypadku Funduszu InvestEU stosowane są wytyczne dotyczące kontroli zrównoważonego charakteru projektów, stanowiące przełożenie zasady DNSH. W najbliższej przyszłości planuje się, aby zasada ta znalazła zastosowanie w funduszach modernizacyjnym i innowacyjnym oraz w Społecznym Funduszu Klimatycznym (po opracowaniu specjalnych wytycznych).

Celem konsultacji jest poinformowanie zainteresowanych stron o planowanym opracowaniu wytycznych technicznych dotyczących zasady DNSH dla Społecznego Funduszu Klimatycznego oraz przekazanie stanowisk i opinii dotyczących kierunku polityki w przyszłym stosowaniu tej zasady w ramach innych funduszy UE. Opinie można przekazywać do Komisji Europejskiej do 28 maja 2024 r.

Komisja Europejska zapewnia, że otrzymane informacje i opinie zostaną zamieszczone na jej stronie internetowej oraz wzięte pod uwagę przy opracowywaniu ostatecznego kształtu inicjatywy. Ponadto jest to okazja do zastanowienia się nad sposobami zwiększenia skuteczności i spójności stosowania zasady DNSH w oparciu o wnioski z dotychczasowego jej wdrażania w ramach różnych funduszy i programów UE.

Wymogi prawne stosowania zasady DNSH

W przypadku niektórych unijnych programów i funduszy przepisy prawne wskazują obowiązek stosowania zasady DNSH wynikającej z rozporządzenia (UE) 2020/852, tzw. rozporządzenia w sprawie systematyki UE. Zasadę tę należy stosować m.in. w przypadku:

• polityki spójności objętej rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR); Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+); Fundusz Spójności; Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST); Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA); Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (FAMI); Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego (FBW); Instrument na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz (IZGW));
• Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (rozporządzenie 2021/241) i REPowerEU;
• dyrektywy ETS – funduszu modernizacyjnego i funduszu innowacyjnego;
• wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego Instrument na rzecz Ukrainy;
• Społecznego Funduszu Klimatycznego.

Wytyczne zasady DNSH

Komisja Europejska w 2023 r. opracowała wytyczne techniczne C(2023)6454 dotyczące zasady DNSH na potrzeby Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, notę wyjaśniającą stosowanie tej zasady w ramach polityki spójności, jak również wytyczne dotyczące kontroli zrównoważonego charakteru projektów finansowanych ze wsparcia zwrotnego w ramach Funduszu InvestEU.

Ponadto rozporządzenie (UE) 2023/955 ustanawiające Społeczny Fundusz Klimatyczny określiło wymóg wydania przez Komisję Europejską wskazówek technicznych dotyczących zgodności środków i inwestycji z zasadą DNSH w rozumieniu rozporządzenia (UE) 2020/852. Przedłużenie stosowania DNSH w połączeniu z doraźnymi, oddzielnymi wytycznymi dla każdego funduszu i programu unijnego, może pociągać za sobą ryzyko rozbieżnych podejść we wdrażaniu zasady. Dlatego KE podjęła inicjatywę opracowania wytycznych, które mają służyć doprecyzowaniu sposobu, w jaki środki w planach społeczno-klimatycznych mają być zgodne z zasadą DNSH.

Zalety spójnego podejścia

Niewątpliwie zaletą jednolitego podejścia do stosowania zasady DNSH jest zwiększenie pewności prawa oraz usprawnienie procedur. Kryteria ex ante dotyczące zgodności z tą zasadą gwarantują jednolite wytyczne dla administracji i podmiotów realizujących projekty. Tym samym spójne podejście powinno pozwolić na zmniejszenie obciążeń administracyjnych. Ponadto inicjatywa pozwolić ma na zapewnienie efektywnego wykorzystania zasobów administracyjnych Komisji Europejskiej oraz państw członkowskich.

Wytyczne techniczne dla Społecznego Funduszu Klimatycznego

Wytyczne techniczne dla Społecznego Funduszu Klimatycznego mają zapewnić jego dostosowanie do unijnych celów w zakresie klimatu, energii i środowiska. Mają też pozytywnie wpływać na lepsze wykorzystanie technologii na potrzeby zielonej transformacji i europejskiej konkurencyjności, jednocześnie pozwalając łagodzić ewentualne negatywne skutki dla znajdujących się w trudnej sytuacji gospodarstw domowych, użytkowników transportu czy mikroprzedsiębiorstw. Ponadto w załącznikach do wytycznych omówiony zostanie wpływ planowanych jednolitych wytycznych dotyczących zasady DNSH na stosowanie tej zasady w kolejnych wieloletnich ramach finansowych.

Wytyczne mają również wspomóc efektywne wydatkowanie przyszłych funduszy UE przez umożliwienie synergii pomiędzy funduszami, realizacje założeń politycznych Europejskiego Zielonego Ładu oraz następujących celów zrównoważonego rozwoju:

• 7 – Czysta i dostępna energia;
• 11 – Zrównoważone miasta i społeczności;
• 12 – Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja;
• 13 – Działania w dziedzinie klimatu;
• 14 – Życie pod wodą;
• 15 – Życie na lądzie.