Zbiornik Wisła Czarne czeka modernizacja. Czy wiesz co to za obiekt?

Zbiornik Wisła Czarne czeka modernizacja – 25 października Wody Polskie podpisały umowę na prace mające potrwać do połowy 2025 r, co ma wzmocnić ochronę przeciwpowodziową regionu Podbeskidzia. Choć zbiornik objęty jest ścisłą ochroną, warto tej jesieni wybrać się na spacer po koronie zapory, skąd roztacza się piękna panorama na szczyty Beskidu Śląskiego. To doskonała okazja, by poznać bliżej ten wyjątkowy zakątek i jego znaczenie dla lokalnego ekosystemu.

Krótka historia zbiornika Wisła Czarne

Zlokalizowany 7 kilometrów od czeskiej granicy zbiornik Wisła Czarne został oddany do użytku w 1973 r. Jego całkowita pojemność wynosi 5,06 mln m³, a wielkość zlewni 30 km². Zapora znajduje się na Małej Wiśle, ok. 300 m poniżej połączenia Białej i Czarnej Wisełki, a maksymalny poziom piętrzenia określany jest na 551,9 m n.p.m.

Od początku swego funkcjonowania zbiornik pełnił funkcję ochrony przeciwpowodziowej oraz zaopatrzenia w wodę. Usypana z ziemi zapora ma wysokość ok. 36 m, a ze zbiornika przez system koszów ssących odprowadzana jest woda do Stacji Uzdatniania Wody w Wiśle Czarnym.

Encyklopedia Województwa Śląskiego podaje, że prace nad budową zbiornika były utrudnione wskutek złożonej struktury geologicznej tutejszych terenów. Musiano też wywłaszczyć ok. 50 ha gruntów i wykarczować prawie 20 ha lasów. Likwidacji uległo 12 gospodarstw oraz budynek szkoły.

W trakcie półwiecza funkcjonowania zbiornik Wisła Czarne okazał się cennym elementem systemu ochrony przeciwpowodziowej. W czasie powodzi w 1997 r. obiekt był remontowany i brakowało w nim kilku płyt żelbetonowych, a mimo to wytrzymał napór spiętrzonej wody. W 2010 r. uległ niemal całkowitemu napełnieniu – do przelania brakowało wówczas zaledwie 36 cm.

Zakres modernizacji zbiornika Wisła Czarne

Modernizacja obiektów zbiornika wodnego Wisła Czarne – drenaż skarpy odpowietrznej, przelew stokowy, sieć piezometrów etap I, etap II to projekt realizowany przez Wody Polskie przy wsparciu środków UE w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Całkowita wartość inwestycji wyniesie 10,938 mln zł i będzie obejmować modernizację istniejącej zapory ziemnej oraz związanych z nią obiektów.

Potrzeba modernizacji wynika z pogarszającego się stanu technicznego zbiornika Wisła Czarne. Według RZGW w Gliwicach konieczność ograniczania poziomu piętrzenia wody w zbiorniku stała się w ostatnich latach zagrożeniem dla rezerw powodziowych i zasobów wodny pitnej. Przeprowadzenie planowanych prac poprawi funkcjonalność obiektu.

Zdaniem wiceministra infrastruktury Przemysława Koperskiego projekt zwiększy możliwości poboru wody pitnej dla 60 tys. osób w powiecie cieszyńskim. Jednocześnie zmniejszy się ryzyko zalania użytków rolnych wskutek awarii zapory, a potencjał zbiornika do piętrzenia wody zostanie w całości odzyskany. Wpłynie to korzystnie na wielkość rezerw wodnych kluczowych dla okresu niżówek hydrogeologicznych oraz przewlekłej suszy rolniczej.

Jesienny spacer po zaporze

Zbiornik Wisła Czarne, zwany też popularnie Jeziorem Czerniańskim, ze względu na ujęcia wody pitnej podlega ścisłej ochronie – zabronione jest kąpanie, biwakowanie czy połów ryb. Spacerowicze mogą jednak przechadzać się po mierzącej 270 m koronie zapory, co w okresie modernizacji będzie jedynie tymczasowo i miejscowo ograniczone.

Okolice zbiornika zachęcają do przechadzek i jazdy na rowerze dzięki pięknym widokom na szczyty Beskidu Śląskiego i bogato zalesionej okolicy. Trasa wokół całego zbiornika ma długość ok. 5 km i kusi o każdej porze roku. Sama zapora atrakcyjna jest również po zmroku dzięki pięknemu oświetleniu.

W bezpośredniej okolicy znajduje się dostępny do zwiedzania Zamek Prezydent RP w Wiśle-Czarnym, a na wzniesieniu nad nim drewniana wieża widokowa z panoramą na zbiornik. Ponadto warto odwiedzić ścieżkę przyrodniczą Baraniej Góry oraz uroczą Dolinę Czarnej Wisełki. Zaskakujące jest jak sztuczny zbiornik doskonale wpisuje się w naturalne walory Podbeskidzia.

Wizyta nad zbiornikiem Wisła Czarne to również gratka dla pasjonatów obiektów hydrotechnicznych. W 2017 r. RZGW w Gliwicach po raz pierwszy umożliwił gościom zwiedzanie obiektu pod opieką przewodników. Można było obejrzeć galerię i zejść aż 20 m pod lustro wody. Akcja spotkała się z ogromnym zainteresowaniem i pozostaje mieć nadzieję, że będzie w przyszłości powtarzana.

zdj. główne: Autorstwa Mariuszjbie, CC BY-SA 3.0, wikimedia