Zerowy poziom emisji zanieczyszczeń w UE do 2030 r. – najnowsze sprawozdania KE i EEA

Komisja Europejska i Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowały drugie sprawozdanie na temat monitorowania i perspektyw na zerowy poziom emisji zanieczyszczeń. Zawiera ono przegląd prac UE na rzecz osiągnięcia celu do 2030 r. oraz czwarte sprawozdanie dotyczące prognozy w sprawie czystego powietrza. Z podsumowań tych wynika, że polityka UE przyczyniła się do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza, stosowania pestycydów i generowania odpadów z tworzyw sztucznych na morzu, jednak poziom zanieczyszczenia jest nadal zbyt wysoki, w szczególności ze względu na szkodliwy hałas, uwalnianie mikrodrobin plastiku do środowiska, zanieczyszczenie składnikami odżywczymi i wytwarzanie odpadów.

Sprawozdania oceniające postępy UE w realizacji celów na 2030 r.

Postępy w realizacji sześciu celów dotyczących zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń są nadal zróżnicowane. Zgodnie ze sprawozdaniem w sprawie monitorowania i perspektyw zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń zmniejsza się zanieczyszczenie spowodowane odpadami morskimi, pestycydami i środkami przeciwdrobnoustrojowymi. Również jakość powietrza poprawiła się w całej Europie, dzięki zmianom regulacyjnym i redukcji emisji, co doprowadziło do znacznego spadku liczby przedwczesnych zgonów. Niemniej utrzymujące się zanieczyszczenia, w szczególności amoniakiem i tlenkami azotu, nadal zagrażają ekosystemom UE. Potwierdza to czwarte sprawozdanie w sprawie prognozy dotyczącej czystego powietrza, w którym podkreślono, że chociaż emisje zanieczyszczeń w UE nadal spadają, jakość powietrza stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i ekosystemów w UE. Oba dokumenty pokazują, że potrzebne są dalsze działania w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza.

W sprawozdaniu z monitorowania i perspektyw eliminacji zanieczyszczeń stwierdzono również, że poziomy szkodliwego hałasu, mikrodrobin plastiku i odpadów oraz straty składników odżywczych pozostają zbyt wysokie. Jeśli chodzi o zanieczyszczenie hałasem, należy dołożyć większych starań, zwłaszcza na obszarach miejskich, aby zmniejszyć liczbę osób narażonych na jego oddziaływanie. W przypadku mikrodrobin plastiku potrzebne są dalsze działania mające na celu wyeliminowanie ich źródeł. Straty składników pokarmowych pozostały w dużej mierze niezmienione, w szczególności ze względu na stałe wyzwania związane ze spływem z pól rolnych i stosowaniem nawozów. Konieczna jest intensyfikacja wysiłków w kwestii zarządzania odpadami, ponieważ ich produkcja w UE nadal rośnie. Sprawozdanie wyraźnie pokazuje, że osiągnięcie unijnego celu zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń wymaga dalszej pracy.

Przygotowane sprawozdania są kolejnymi dokumentami pokazującymi zaangażowanie UE w realizację celów na 2030 r. O tych działaniach pisaliśmy również w jednym z poprzednich artykułów: Sprawozdanie z postępów w działaniach na rzecz klimatu 2024 r.

Wpływ zanieczyszczenia wody na zdrowie człowieka – sprawozdanie

Dostęp do czystej wody jest niezbędny do zaspokojenia podstawowych potrzeb, takich jak picie, przygotowywanie żywności, higiena i warunki sanitarne. Zanieczyszczenie wody przez substancje chemiczne, bakterie czy składniki odżywcze stwarza bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia.

Zgodnie z przygotowanym sprawozdaniem na temat monitorowania i perspektyw zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń w 2023 r. 85 proc. kąpielisk w UE zostało ocenionych jako doskonałe, a 96 proc. spełniło minimalne normy jakości wody. Ponadto, jak pokazuje poniższy wykres, odsetek populacji UE podłączonej co najmniej do wtórnego oczyszczania ścieków osiągnął w 2022 r. 81 proc.

Jednocześnie w zakresie oceny zanieczyszczenia słodkiej wody, zgodnie z przygotowanym sprawozdaniem, warto dodać, że ponad 75 proc. zbiorników wód podziemnych i tylko 29 proc. wód powierzchniowych w UE osiągnęło dobry stan chemiczny do 2021 r. W ostatnich dziesięcioleciach poczyniono wiele wysiłków, aby ograniczyć zanieczyszczanie ze źródeł punktowych, rozproszonych.

Poziom emisji zanieczyszczeń powietrza i jakości powietrza – aktualna sytuacja

Zgodnie z czwartym sprawozdaniem dotyczącym prognozy w sprawie czystego powietrza jego zanieczyszczenie w UE zmniejszyło się w ciągu ostatnich dziesięcioleci w wyniku unijnego prawodawstwa i wspólnych działań podjętych przez UE oraz władze krajowe, regionalne i lokalne. Emisje pięciu głównych zanieczyszczeń znacznie spadły w latach 2005–2024, a mimo to jakość powietrza pozostaje poważnym zagrożeniem dla zdrowia obywateli Europy, zwłaszcza na obszarach miejskich.

Przedstawione informacje najlepiej podsumowuje poniższy wykres, który przedstawia spadek emisji głównych zanieczyszczeń powietrza: emisje SO₂ zmniejszyły się o ponad 80 proc., NOx o 50 proc., a NMVOC i PM 2,5 o ponad 30 proc. Problem pozostają emisję amoniaku (NH₃), z których ponad 90 proc. jest generowane przez sektor rolniczy. Redukcja tych zanieczyszczeń pozostaje niepokojąco niska, a w niektórych państwach członkowskich wręcz nieskuteczna.

Tablica wskaźników zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń

Przygotowanym sprawozdaniom towarzyszy pierwsza tablica wskaźników eliminacji zanieczyszczeń, która pokazuje postępy poczynione przez regiony UE i wszystkie stolice w drodze do czystszego powietrza, wody i gleby. Tablica porównuje regiony ze sobą i ze średnią UE pod względem kilku wskaźników zanieczyszczenia środowiska, które dotyczą zdrowia, ochrony ekosystemów i różnorodności biologicznej, a także produkcji i konsumpcji.

Piętnaście regionów w Austrii, Finlandii, Francji, Niemczech i Szwecji obecnie charakteryzuje się najniższym poziomem zanieczyszczenia.