Ekstrema pogodowe i związane z nimi katastrofy naturalne nasilają problem współczesnego niewolnictwa. Sytuacja jest szczególnie dramatyczna w Afryce, gdyż lokalne organizacje militarne i przestępcze wykorzystują postępujące zubożenie i przesiedlenia ludzi do wymuszania pracy oraz małżeństw. Nie ma jednej konkretnej definicji współczesnego niewolnictwa. Na potrzeby szacunków ilościowych Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), zajmująca się na co dzień ochroną praw pracowników i ograniczaniem pracy dzieci, zasugerowała, aby w ramach tego pojęcia połączyć ofiary pracy przymusowej oraz wymuszonych małżeństw. Kategoria ta uwzględnia również przemyt ludzi, poddaństwo, wymuszone żebranie oraz faktyczne niewolnictwo, które paradoksalnie wciąż istnieje na świecie.

W Afryce specyficznym problemem jest niewolnictwo ze względu na pochodzenie. To sytuacja, w której przodkowie danej rodziny zostali kiedyś zniewoleni przez inne rodziny, a urodzone w niewoli potomstwo dziedziczy status bycia własnością prywatną, zwykle w linii matki. Tym sposobem całe generacje ludzi są przedmiotem wyzysku i nigdy nie zdobywają prawa do osobistej i finansowej autonomii – są dziedziczeni, sprzedawani i oddawani w podarunku, a za swą pracę nie otrzymują zapłaty. Patologia ta jest wiecznie żywa w Czadzie, Mauretanii, Nigrze, Mali i Sudanie.