Żółw skórzasty, czyli największy żółw świata

Żółw skórzasty (Dermochelys coriacea), król wśród żółwi, to największy przedstawiciel tych gadów na Ziemi. Osiąga ponad 2 m długości i wagę przekraczającą 900 kg. Ten oceaniczny gigant zachwyca nie tylko imponującymi rozmiarami, ale także niezwykłą anatomią i zdolnościami przystosowawczymi. W poszukiwaniu pożywienia przemierza tysiące kilometrów, pojawiając się w wodach niemal wszystkich kontynentów (z wyjątkiem Antarktydy). Jego życie to historia niezwykłej wytrzymałości i adaptacji do trudnych warunków oceanicznych. Jakie cechy pozwalają mu na długie wędrówki i przetrwanie w tak zróżnicowanych środowiskach?

Czym różni się od innych żółwi morskich?

Żółw skórzasty wyraźnie różni się od swoich morskich krewniaków. Nie ma klasycznej, twardej skorupy z kości. Jego ciało pokrywa gruba, skórzasta warstwa, w której zatopione są drobne płytki kostne. To połączenie daje mu elastyczność, a przy tym solidną ochronę. Górna część pancerza, zwana karapaksem, przypomina kształtem łzę – taki układ sprawia, że z łatwością tnie fale, nawet przy silnych prądach morskich. Ma ciemnoszarą lub czarną skórę, czasem ozdobioną białymi plamkami, co nadaje mu trochę tajemniczego uroku. Szczególną uwagę zwracają przednie płetwy żółwia skórzastego – najdłuższe wśród wszystkich żółwi morskich, osiągające rozpiętość nawet 2,7 m. Te potężne skrzydła działają jak wiosła, umożliwiając efektywne pływanie na ogromne odległości.

Niezwykła budowa idzie w parze z wyjątkowymi zdolnościami fizjologicznymi. Żółw skórzasty potrafi regulować temperaturę swojego ciała, co jest rzadkością wśród gadów, zwykle zależnych od otoczenia. Dzięki temu może zapuszczać się w chłodniejsze rejony oceanów, takie jak wody u wybrzeży Kanady czy Alaski, gdzie inne żółwie morskie nie byłyby w stanie przetrwać. Ta cecha, przypominająca zdolności zwierząt stałocieplnych, pozwala mu na eksplorację różnorodnych środowisk i czyni go jednym z najbardziej wszechstronnych mieszkańców mórz.

Dieta i wędrówki żółwia skórzastego

Żółw skórzasty to mięsożerca, a jego ulubionym daniem są meduzy. Nie wybrzydza – potrafi zjeść ich setki kilogramów dziennie. W jego menu lądują pospolite chełbie modre i większe parzydełkowce, jak np. meduzy z rodzaju Cyanea. Żeby poradzić sobie z takim śliskim jedzeniem, wykształcił w gardle kolczaste wyrostki, które chwytają meduzy jak haczyki – nie ma szans, żeby mu się wymknęły. Dzięki temu nie tylko się najada, ale też pomaga utrzymać równowagę biologiczną w wodach, które przemierza. Pożerając meduzy, trzyma w ryzach ich populacje, które bez kontroli mogłyby zaszkodzić rybom czy planktonowi. To taki cichy strażnik mórz. Niestety, jest i druga strona medalu – żółwie mylą plastikowe, unoszące się w wodzie odpady z meduzami, co prowadzi do zatrucia lub uduszenia.

Równie imponujące, co dieta żółwi skórzastych, są ich zdolności migracyjne. W tej dziedzinie nie mają sobie równych. Te morskie olbrzymy pokonują tysiące kilometrów między miejscami żerowania a plażami lęgowymi. Niektóre osobniki pokonują trasy z tropikalnych wód Indonezji aż po chłodne wybrzeża Ameryki Północnej, co czyni je jednymi z najbardziej wytrwałych wędrowców w królestwie zwierząt. Niektóre zapisują się w księgach rekordów – jeden z nich, oznaczony nadajnikiem przez badaczy, przepłynął ponad 12 tys. km w ciągu roku!

Żółwie zdolności do nawigacji w bezkresnym oceanie pozostają jednak zagadką. Dzięki technologiom, takim jak śledzenie satelitarne, naukowcy stopniowo odkrywają sekrety ich tras – podejrzewają, że żółwie korzystają z pola magnetycznego Ziemi, światła słonecznego i innych delikatnych sygnałów płynących z otoczenia.

Żółw skórzasty i jego niezwykły instynkt

Życie żółwia skórzastego to także opowieść o powrotach. Samice co kilka lat wracają na plaże, na których same przyszły na świat, by złożyć jaja. Ich zdolność do odnalezienia tych miejsc, mimo przemierzania tysięcy kilometrów w oceanie, to kolejna z największych zagadek przyrody. W jednym gnieździe składanych jest od 60 do 120 jaj, a w trakcie sezonu lęgowego samica przygotowuje kilka takich gniazd, starannie ukrywając je w piasku.

Po około 2 miesiącach wykluwają się młode, które natychmiast kierują się ku morzu, jakby instynktownie wiedziały, że to ich naturalne środowisko. Ale droga do dorosłości to prawdziwy tor przeszkód. Na plaży czyhają na nie mewy i kraby, a w wodzie ryby drapieżne, jak np. rekiny czy barakudy. Potem muszą jeszcze zmierzyć się z prądami morskimi, które mogą je zepchnąć daleko od bezpiecznych żerowisk. Z tysiąca nowo wyklutych żółwi tylko nieliczne, czasem zaledwie jeden osiąga dorosłość.

Zagrożenia – czy uda się uratować żółwia skórzastego?

Mimo swojej niezwykłej adaptacji do życia w oceanie, żółw skórzasty jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Oceną IUCN z 2013 r. został sklasyfikowany jako narażony. Kluczowe zagrożenia to dla niego przyłów w sieciach rybackich, zanieczyszczenie wód plastikiem i degradacja plaż lęgowych. Ale nie wszystko stracone. Różne organizacje, takie jak NOAA Fisheries, walczą o jego przyszłość. Wolontariusze patrolują plaże w sezonie lęgowym, chroniąc gniazda przed turystami i drapieżnikami, a rybacy dostają specjalne haki, które zmniejszają ryzyko zaplątania żółwi w sieci. Do tego naukowcy zakładają nadajniki na ich grzbiety, żeby śledzić ruchy i lepiej rozumieć, gdzie potrzebują ochrony. To trudna batalia, ale dzięki tym wysiłkom wciąż jest nadzieja na odwrócenie złych trendów i ocalenie tego gatunku.