Bezpieczeństwo morskie efektem troski o czystą i bezpieczną żeglugę

Transport morski jest jednym z ważniejszych elementów globalnej gospodarki. Szacuje się, że około 75% handlu zagranicznego UE odbywa się drogą morską. Komisja Europejska przedstawiła nowe wnioski ustawodawcze, mające na celu unowocześnienie unijnych przepisów, które maja na celu bezpieczeństwo morskie i zapobieganie zanieczyszczaniu wód przez statki. Czysta i nowoczesna żegluga jest niezbędna, jeśli pragniemy zapewnić bezpieczeństwo morskie na wodach UE.

Wnioski ustawodawcze, zaproponowane przez KE, wyposażą Unię w nowe narzędzia wspierające czystą i nowoczesną żeglugę. Pozwolą na dostosowanie prawa do przepisów międzynarodowych, zrównają szanse wszystkich podmiotów sektora morskiego, usprawnią proces wdrażania i egzekwowania przepisów. Dzięki rozwiązaniom cyfrowym i ściślejszej współpracy istotną rolę we wdrażaniu nowych wymogów będzie odgrywać Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA), która zapewni władzom administracyjnym państw członkowskich wsparcie w egzekwowaniu nowych przepisów.

Bezpieczeństwo morskie – wnioski ustawodawcze

Zaproponowane przez KE wnioski ustawodawcze w zakresie bezpieczeństwa morskiego zwracają szczególną uwagę na kontrolę państwa portu i badanie przyczyn wypadków morskich oraz skuteczniejsze egzekwowanie przepisów w celu ograniczenia liczby incydentów i wypadków, a w ostatecznym rozrachunku zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych i zapobieżenia zanieczyszczeniu środowiska.

Pakiet wniosków zakłada m.in:

• precyzyjne, oparte na przepisach międzynarodowych wymogi w zakresie inspekcji państw bandery, a także specjalne szkolenia EMSA dla przedstawicieli krajowych administracji, służące poprawie skuteczności kontroli prowadzonych przez organy państw członkowskich w stosunku do swojej floty. Wpłynie to na większe bezpieczeństwo morskie i zmniejszy ryzyko zanieczyszczenia środowiska, gwarantując wysokiej jakości usługi żeglugowe. Proponowane przepisy ułatwią wymianę informacji między państwami bandery na temat wyników prowadzonych przez nie inspekcji oraz ogólnych problemów związanych z przestrzeganiem przepisów. EMSA będzie wspierać tę współpracę poprzez zmodyfikowany program rozwoju zawodowego i szkoleń dla inspektorów państw bandery;
• rozszerzenie kontroli państwa portu o dodatkowe przepisy międzynarodowe, takie jak nowe konwencje w sprawie wody balastowej i osadów oraz usuwania wraków. We wniosku zaktualizowano również ukierunkowanie inspekcji statków, uwzględniając nowe wymogi i kładąc większy nacisk na efektywność środowiskową statków i niedociągnięcia w przestrzeganiu zasad ochrony środowiska przy określaniu ich profilu ryzyka;
• rozszerzenie zakresu kontroli państwa portu i badania wypadków na statki rybackie, które w dalszym ciągu są istotnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Państwa członkowskie mogą zdecydować się na stosowanie kontroli państwa portu w stosunku do statków rybackich zawijających do portów UE, które mierzą powyżej 24 m. Najpoważniejsze wypadki z udziałem mniejszych statków rybackich, o długości poniżej 15 m, będą musiały być zgłaszane i analizowane przez państwa członkowskie pod kątem ewentualnych wniosków na przyszłość. Operacje kontroli państwa bandery i państwa portu zostaną poddane cyfryzacji. Promowane będzie również powszechne stosowanie certyfikatów elektronicznych. Będzie to możliwe przede wszystkim dzięki systemom informatycznym i bazom danych EMSA;
• dodatkowe wsparcie ze strony EMSA, które otrzymają krajowe organy ds. badania przyczyn wypadków. W razie potrzeby skorzystać będzie można z pomocy zespołu ekspertów z różnych dziedzin, dostępne będą także specjalistyczne narzędzia i sprzęt.

Wnioski ustawodawcze w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniom pochodzącym ze statków

Jednym ze sposobów na bezpieczeństwo morskie, czyli przeciwdziałanie zanieczyszczaniu środowiska przez statki jest zapobieganie wszelkiego rodzaju nielegalnym zrzutom zanieczyszczeń.

W tym celu wniosek ustawodawczy:

• dostosowuje przepisy UE do praw międzynarodowych i rozszerza ich zakres o nowe substancje zanieczyszczające. Oprócz nielegalnych zrzutów ropy naftowej i szkodliwych substancji ciekłych, które są objęte obowiązującymi przepisami, Komisja proponuje uwzględnienie również zrzutów substancji szkodliwych przewożonych w opakowaniach, ścieków, śmieci, a także wody zrzutowej i zanieczyszczeń z systemów oczyszczania gazów spalinowych (płuczek);
• optymalizuje CleanSeaNet – bazę danych EMSA dotyczącą nadzoru i wymiany informacji oraz nakłada obowiązki w zakresie wymiany informacji i działań następczych organów krajowych odpowiedzialnych za wykrywanie i weryfikację potencjalnych zanieczyszczeń. Udoskonalony system ułatwi terminowe egzekwowanie przepisów, a także współpracę między państwami członkowskimi w przypadku transgranicznych incydentów związanych z zanieczyszczeniami pochodzącymi ze statków;
• ulepsza ramy nakładania i egzekwowania prawa, umożliwiając organom krajowym podejmowanie odpowiednich działań w przypadku stwierdzenia nielegalnego zrzutu i nakładanie kar, takich jak grzywny. We wniosku przedstawiono kryteria skutecznego stosowania kar administracyjnych, takie jak wielkość zrzutu, jego wpływ na środowisko lub sytuacja finansowa odpowiedzialnego podmiotu.

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA)

Ostatni z wniosków ustawodawczych zaproponowanych przez KE przewiduje aktualizację mandatu EMSA, w celu lepszego uwzględnienia roli Agencji w wielu dziedzinach transportu morskiego, w tym w zakresie bezpieczeństwa, zapobiegania zanieczyszczeniom i ochrony środowiska, działań w dziedzinie klimatu, ochrony, nadzoru i zarządzania kryzysowego oraz cyfryzacji – w tym nowe zadania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony środowiska wynikające z opisywanego pakietu legislacyjnego.

Komisja i państwa członkowskie będą mogły korzystać z pomocy agencji EMSA przy wdrażaniu rozporządzenia FuelEU Maritime i rozszerzaniu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji na transport morski.