Arabia Saudyjska zmienia pustynie w parki i pola uprawne

Jako drugi największy producent ropy naftowej na świecie Arabia Saudyjska walczy z wizerunkiem truciciela hojnie inwestując w zielone technologie. W ramach przeciwdziałania postępującemu pustynnieniu w kraju wprowadza się innowacyjne metody służące przemianie suchych, jałowych obszarów w zielone krajobrazy.

Ambitne cele zielonej inicjatywy

Aż 95 proc. obszaru Arabii Saudyjskiej jest klasyfikowanych jako pustynie. Pozostałe tereny są silnie zagrożone degradacją – tylko w ciągu ostatnich 20 lat straciła 50 proc. zalesienia. W 2016 r. rząd we współpracy z Bankiem Światowym opracował strategię nazwaną Wizją 2030, która ma zbliżyć kraj do celów zrównoważonego rozwoju, w tym ochrony środowiska, transformacji energetycznej, zwiększenia zalesienia i rekultywacji gruntów. Zaczęto ją realizować w 2021 r. w formie Saudyjskiej Zielonej Inicjatywy (SGI).

Do tej pory w ramach SGI wdrożono 85 zielonych inicjatyw o łącznej wartości ponad 187 mld dolarów. W Parku Narodowym Thadiq w ramach walki z pustynnieniem stworzono ok. 100 tarasów, na których zbierana jest woda deszczowa zasilająca krzewy i młode drzewa. Lokalni działacze chwalą się, że na pustynię powróciły już ptaki.

Łącznie w ramach SGI planuje się posadzenie 10 mld drzew, rekultywację 40 mln ha zdegradowanych gruntów oraz zmianę 30 proc. powierzchni kraju w rezerwaty. W rezultacie oczekuje się przywrócenia kluczowych funkcji ekosystemów, a społeczeństwo ma skorzystać na poprawie jakości powietrza i redukcji skutków burz piaskowych.

Czysta woda, żyzny kompost

Jedną z ciekawszych zielonych inicjatyw wdrażanych w Arabii Saudyjskiej jest projekt realizowany przez Uniwersytet Nauki i Techniki Króla Abdullaha (KAUST) pod kierownictwem prof. Peiyinga Honga. Jego istotą jest innowacyjna metoda oczyszczania ścieków za pomocą mikroorganizmów, które zmieniają węgiel w metan wykorzystywany do zasilania zakładu. Cały proces odbywa się w bioreaktorze wyposażonym w anaerobową membranę i prowadzi do uzyskania wody, która po przefiltrowaniu i dezynfekcji promieniowaniem UV może być wykorzystana w rolnictwie.

Innowacyjny projekt pozwana zmniejszyć uzależnienie od odsalania wody morskiej, które jest niezwykle energochłonne i wiąże się w wysokimi emisjami gazów cieplarnianych.  Prototypowy zakład już działa na terenie pustyni Jeddach i pozwala oczyścić 23 tys. l ścieków dziennie, a powstała biomasa wykorzystywana jest jako nawóz na pustynnych obszarach.

Aby wzbogacić jałowe, przesuszone gleby w KAUST realizuje się również drugą inicjatywę polegającą na rozwoju kompostu wzbogacanego węglem, pozyskanego z kurzych odchodów. Specjalna formuła umożliwia zatrzymywanie wody i związków odżywczych przy jednoczesnym wsparciu różnorodności mikrobiologicznej. Produkt może być mieszany z piaskiem pustyni, dając żyzną glebę pod lasy i uprawy rolne.

Na tej samej uczelni rozwijane są również inne dodatki do gleby, takie jak superhydrofobowy piasek powstały w wyniku pokrycia ziarenek zwykłego piasku nanowarstwą wosku. Wystarczy zaaplikować 5-10 mm na powierzchnię ziemi, aby zmniejszyć parowanie o 56-78 proc. i zwiększyć wilgotność podłoża o 25-45 proc. Eksperymenty przeprowadzone na uprawie pomidorów, jęczmienia i pszenicy wykazały potencjał zwiększenia urodzaju o nawet 73 proc. 

Arabia Saudyjska – wielkie ambicje czy może hipokryzja?

Szeroko reklamowane przez rząd inicjatywy proekologiczne nie zagłuszają kontrowersji związanych z faktyczną strategią gospodarczą Arabii Saudyjskiej. Ogromne inwestycje w technologie sekwestracji dwutlenku węgla czy produkcji wodoru postrzegane są jako forma greenwashingu zmierzającego do odwlekania rozstania z paliwami kopalnymi.

Europejskie Centrum na Rzecz Demokracji i Praw Człowieka (ECDHR) otwarcie skrytykowało SGI, zarzucając rządowi saudyjskiemu pogardę dla sprawiedliwości środowiskowej. Zarządzana przez skarb państwa firma Aramco, uważana za największego komercyjnego emitenta gazów cieplarnianych na świecie, oskarżana jest wręcz o fałszywe zobowiązania ekologiczne i manipulacje danymi o emisjach. Czy inicjatywy zmierzające do zazielenienia pustyni zdołają przekonać sceptyków co do saudyjskich intencji?