Bobry – kiedy i komu należy się odszkodowanie?

Według danych GUS w roku 2021 populacja bobra europejskiego (Castor fiber) na terenie Polski osiągnęła wielkość 147 696 osobników, gdy jeszcze w roku 2000 wynosiła zaledwie ok. 25 000.

Na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2022 r. poz. 916 t. j. ze zm.) oraz zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2022 r. poz. 2380) bóbr europejski objęty jest ochroną częściową. To znaczy, że wskazane dla tego gatunku zakazy i ograniczenia muszą być bezwzględnie przestrzegane. Ale znaczy to również, że jeżeli działalność bobrów przynosi szkody w uprawach, zbiorach lub drzewostanie to właścicielowi gruntu, który poniósł szkody, należy się odszkodowanie. Obok pozytywnych efektów w postaci nowych bagiennych siedlisk i małych zbiorników retencyjnych, działalność bobrów przyczynia się do powstawania szkód. Straty dotyczą głównie rolnictwa. Ale zdarzają się również w infrastrukturze komunalnej. W efekcie podtopień spowodowanych podpiętrzeniem wody, konieczne są interwencje i późniejsze usuwanie szkód.

Zgodnie z art. 126 ustawy o ochronie przyrody za szkody wyrządzone przez bobry odpowiada Skarb Państwa. W tym zakresie reprezentuje go regionalny dyrektor ochrony środowiska, który ustala wysokość odszkodowania i dokonuje jego wypłaty. W przypadku chęci skorzystania z tej możliwości należy wypełnić stosowny wniosek i złożyć go we właściwym RDOŚ-u. Formularz wraz z procedurą postępowania opisane są na stronach internetowych poszczególnych RDOŚ. Przykładowo strona www RDOŚ w Warszawie.

Nigdy nie należy samodzielnie rozbierać tamy ani niszczyć siedliska bobrów. Zwierzęta te znajdują się pod ochroną, a niszczenie tam bobrowych jest wykroczeniem, o którym mowa w art. 131 ustawy o ochronie przyrody i podlega karze aresztu lub grzywny. W przypadku szkód spowodowanych przez bobry należy wystąpić do dyrektora RDOŚ o odszkodowanie. Wypłaty z tego tytułu nie muszą być jednorazowe. Można składać kolejne wnioski, pomimo że dla poprzedniego wypłacono już kwotę odszkodowawczą. Wówczas brane są pod uwagę szkody, które powstały po dniu, w którym dokonano oględzin i szacowania zniszczeń. Dodatkowo warto też skorzystać z innych form ubezpieczeń od szkód powodowanych przez dziko żyjące gatunki chronione.

Jeżeli jednak szkody wywołane przez działalność bobrów są szczególnie uciążliwe, wielokrotne i przynoszą stałe, znaczące straty, można wystąpić o rozbiórkę tamy bobrowej. Działanie to wymaga uzyskania zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Występuje o nie właściciel cieku (Wody Polskie) lub właściciel rowu (właściciel gruntu), na którym osiedliły się bobry. Prace związane z usuwaniem tam bobrowych można wykonywać wyłącznie po uzyskaniu zgody od właściwego organu i w ściśle określonym terminie, który przypada zazwyczaj w okresie od 1 marca do 15 kwietnia oraz od 1 sierpnia do 30 listopada.