Katastrofalna susza – dorzecze Amazonki cierpi, a wraz z nim rdzenne społeczności Kolumbii

Rzeka Amazonka, jeden z największych i najbardziej różnorodnych ekosystemów świata, zmaga się obecnie z najpoważniejszą suszą od dekad. Kryzys dotyka nie tylko przyrody, ale przede wszystkim rdzenne społeczności zamieszkujące wzdłuż Amazonki, dla których rzeka stanowi podstawę życia – jest źródłem wody, pożywienia oraz fundamentem ich kultury i tożsamości.

Katastrofalne skutki suszy

Trwająca susza na obszarze dorzecza Amazonki doprowadziła do dramatycznego obniżenia stanu wód na wielu odcinkach rzeki. Kolumbijska Narodowa Jednostka Zarządzania Ryzykiem Katastrof (UNGRD) poinformowała, że poziom wód Amazonki obniżył się o 80-90 proc. Dla rdzennej ludności, która od wieków opiera swoje życie na bliskim związku z rzeką, to katastrofa o niespotykanej skali.

Amazonka zapewnia wodę pitną, jest źródłem pożywienia i głównym szlakiem transportowym. Obecnie rzeka nie spełnia tych funkcji – jej niski stan paraliżuje codzienne życie Kolumbijczyków. Rybołówstwo, które stanowiło podstawę lokalnej gospodarki, niemal całkowicie zanikło, gdy mniejsze dopływy rzeki zaczęły wysychać. Łodzie, będące jedynym środkiem transportu pomiędzy odległymi osadami, utknęły na mieliznach, ograniczając dostęp do podstawowych zasobów, takich jak żywność, woda pitna i leki.

Kryzys humanitarny

Kolumbijskie władze i międzynarodowe organizacje humanitarne starają się przeciwdziałać skutkom suszy. Do najbardziej dotkniętych regionów dostarczane są zapasy wody pitnej, żywności oraz leków, jednakże logistyka dystrybucji tych zasobów stanowi poważne wyzwanie. Wiele społeczności jest odciętych od głównych szlaków komunikacyjnych, a trudne warunki terenowe utrudniają transport. W niektórych wioskach, aby dotrzeć do podstawowych zapasów, mieszkańcy muszą przemierzać wyschnięte obszary przez wiele godzin. Z kolei uczniowie muszą pieszo pokonywać znaczne odległości, by dotrzeć do szkoły, ponieważ łodzie przestały kursować w wyniku niskiego stanu wód.

Ograniczony dostęp do czystej wody nasila problemy zdrowotne w regionie, gdzie odnotowano wzrost zachorowań na choroby wodnopochodne, takie jak biegunki i infekcje skórne, które szczególnie dotykają dzieci.

W odpowiedzi na kryzys UNGRD rozpoczęła dystrybucję pomp silnikowych i węży, aby zapewnić dostęp do wody dla izolowanych społeczności. Planowane są także dostawy przenośnych urządzeń do uzdatniania wody oraz poszukiwanie alternatywnych źródeł, w tym możliwości ujmowania wód podziemnych.

Walka o zachowanie kultury i dziedzictwa

Amazonka stanowi dla rdzennych społeczności znacznie więcej niż jedynie źródło przetrwania – jest centralnym elementem ich kultury, duchowości i historii. Obecna susza zagraża nie tylko ich zdrowiu i życiu, ale również fundamentom ich tożsamości. Wyschnięcie Amazonki może oznaczać nieodwracalne straty zarówno dla środowiska, jak i dla ich wielowiekowego dziedzictwa kulturowego, pieczołowicie przekazywanego z pokolenia na pokolenie.

Lokalni liderzy apelują do władz Kolumbii oraz społeczności międzynarodowej o podjęcie pilnych działań na rzecz ochrony Amazonki i przeciwdziałania zmianie klimatu. Miguel Tapir, jeden z liderów amazońskich społeczności, podkreśla: Musimy chronić Amazonkę, bo bez niej nasze ludy zginą, a wraz z nimi nasza historia. To nie tylko nasz problem – to problem całego świata.

Pogłębiający się kryzys ekologiczny

Eksperci zgodnie podkreślają, że postępująca zmiana klimatu jest jedną z głównych przyczyn ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak susze. Według naukowców anomalie pogodowe będą się nasilać w nadchodzących latach. Niski poziom wód powierzchniowych i degradacja gleb prowadzą do nieodwracalnych zmian w środowisku naturalnym.

Obserwacje wskazują, że skutki suszy wykraczają daleko poza brak dostępu do wody. Zmniejszenie powierzchni wilgotnych lasów tropikalnych, które pełnią kluczową rolę jako pochłaniacze dwutlenku węgla, może prowadzić do wzrostu jego stężenia w atmosferze, co przyspieszy procesy globalnego ocieplenia. Kurczące się zasoby wodne i pogarszające się warunki życia mogą wymuszać migrację ludności, zwłaszcza młodych ludzi, w poszukiwaniu stabilniejszych warunków na północy globu. Zjawisko to, określane jako migracje klimatyczne, staje się jednym z poważnych wyzwań zarówno ekologicznych, jak i społeczno-ekonomicznych.