Największa ośmiornica świata – olbrzym z Pacyfiku

Wyobraź sobie stworzenie, które potrafi zmieniać kolor i fakturę skóry w ciągu sekundy, do tego jest na tyle elastyczne, że przeciska się przez szczeliny niewiele większe od mandarynki i może ważyć tyle, co przeciętny człowiek. Ośmiornica olbrzymia pacyficzna – największa na świecie – to prawdziwy fenomen natury. Jej życie w głębinach jest tak niezwykłe, że od wieków pobudza wyobraźnię ludzi, wzbudzając zarówno fascynację, jak i grozę.

Gdzie żyje ten podwodny gigant?

Ośmiornica olbrzymia nie potrzebuje luksusów – dla niej idealnym miejscem jest chłodna i bogata w tlen woda. Spotkasz ją w północnym Pacyfiku, od wybrzeży Alaski, przez Kanadę i Rosję, aż po Japonię. Najlepiej czuje się na głębokości od 20 do 1 tys. m, gdzie wśród skał znajduje schronienie przed drapieżnikami.

W tych surowych warunkach ośmiornica jest w stanie stworzyć sobie dom. Wybiera odpowiednie miejsce, takie jak jaskinia, i sprząta wokół niej, wyrzucając resztki jedzenia czy niepotrzebne fragmenty skalne.

Noc to jej czas – w ciemnościach wychodzi na żer, a jej długie ramiona poruszają się z gracją, szukając ofiary. W tym czasie może wydawać się niemal eteryczna, jakby była wodą, a nie żywym stworzeniem.

Wygląd, który budzi podziw i strach

Jeśli chodzi o rozmiary, ośmiornica olbrzymia pacyficzna nie ma sobie równych wśród głowonogów. Osiąga rozpiętość ramion do 5 m i waży około 50 kg, ale rekordzistki mierzyły aż 9 m, a ich masa przekraczała 130 kg!

Unikalna budowa przedstawicieli tego gatunku jest efektem milionów lat ewolucji. Ośmiornice dysponują elastycznym ciałem, które pozwala im przeciskać się przez szczeliny o średnicy nie większej niż ich dziób – jedyna twarda struktura ciała. Natomiast ramiona, będące głównym narzędziem interakcji ze środowiskiem, wyposażone są w setki przyssawek, które pełnią nie tylko funkcje chwytne, ale także sensoryczne. Dzięki zlokalizowanym w nich receptorom są w stanie analizować skład chemiczny otoczenia, co pozwala na precyzyjne określenie, czy dany obiekt jest jadalny, groźny, czy neutralny. Co więcej, zaawansowany układ nerwowy, w którym większość neuronów znajduje się w ramionach, umożliwia każdej kończynie samodzielne podejmowanie decyzji.

Wyjątkowe zdolności fizjologiczne obejmują także układ krwionośny. Ośmiornice są posiadaczkami aż trzech serc – jedno jest odpowiedzialne za pompowanie krwi do całego organizmu, a dwa dodatkowe za natlenianie krwi przepływającej przez skrzela. W czasie pływania główne serce przestaje pracować, co zmniejsza obciążenie układu krążenia i umożliwia bardziej efektywne wykorzystanie energii.

Oczy ośmiornicy olbrzymiej są jednymi z najbardziej zaawansowanych w królestwie zwierząt. Umożliwiają widzenie w zróżnicowanych warunkach oświetleniowych, a także percepcję barw oraz polaryzację światła. Dzięki temu z łatwością zobaczą zarówno drapieżnika, jak i potencjalną ofiarę nawet w niemal całkowitej ciemności.

Dodatkową cechą zapewniającą im przetrwanie jest zdolność do regeneracji utraconych kończyn. Jeśli macka zostanie uszkodzona lub odcięta, ośmiornica jest w stanie odtworzyć ją w pełni w ciągu kilku miesięcy. Ta unikalna właściwość znacząco zwiększa jej szanse na przetrwanie w wymagającym środowisku oceanicznym.

Kamuflaż i inteligencja narzędziami przetrwania

Ośmiornice są mistrzami kamuflażu. Dzięki specjalnym komórkom pigmentowym zawartym w skórze (chromatoforom) potrafią zmieniać kolor i wzór, idealnie dopasowując się do otoczenia. Ale to nie wszystko – mogą także zmieniać fakturę skóry, upodabniając się do koralowców, skał czy piasku.

Inteligencja ośmiornic zadziwia naukowców. Potrafią otwierać słoiki, rozwiązywać zagadki i pamiętają wzorce. W laboratoriach były obserwowane podczas używania narzędzi – na przykład muszli – do ochrony lub polowania. To dowód na to, że te zwierzęta są znacznie mądrzejsze, niż moglibyśmy przypuszczać.

Codzienne życie ośmiornicy

Dieta ośmiornicy olbrzymiej obejmuje kraby, małże, ryby i inne głowonogi. Poluje sprytnie, używając przyssawek i ramion do chwytania zdobyczy, a dziobem rozłupuje ich pancerze. Bywa, że sama również pada ofiarą większych drapieżników, takich jak foki, wieloryby czy rekiny.

W sytuacji zagrożenia potrafi uciec błyskawicznie, pozostawiając za sobą chmurę atramentu, która działa jak zasłona dymna.

Cykl życia – historia pełna poświęcenia

Życie ośmiornicy olbrzymiej jest krótkie, ale intensywne – trwa 3 do 5 lat. Kluczowy etap w cyklu samicy rozpoczyna się wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej. Wtedy składa nawet 100 tys. maleńkich jaj, starannie układając je w swojej kryjówce. Ale to dopiero początek.

Przez kilka miesięcy nieustannie opiekuje się swoim przyszłym potomstwem – wentyluje wodę, oczyszcza jajeczka i strzeże ich przed drapieżnikami. W tym czasie nie je ani nie opuszcza swojej kryjówki, co prowadzi do stopniowego wyniszczenia jej organizmu. Gdy młode w końcu się wykluwają, samica umiera.

Zdj. główne: Mikhail Preobrazhenskiy / Unsplash