Powódź w Brazylii i jej tragiczne skutki

Końcem kwietnia Brazylia stanęła w obliczu jednej z najbardziej niszczycielskich powodzi w swojej historii. Kataklizm ten dotknął głównie stan Rio Grande do Sul, położony na południu kraju. Ulewne deszcze, które rozpoczęły się niecałe dwa tygodnie temu, nasiliły się 29 kwietnia, prowadząc do tragicznych skutków. W wyniku intensywnych opadów, poziom głównych rzek brazylijskiej prowincji gwałtownie wzrósł, co doprowadziło do powstania potężnych rozlewisk. Powódź w Brazylii, w tej części kraju jest częstym zjawiskiem, jednak władze i mieszkańcy nie pamiętają zniszczeń na taką skalę.

Tragiczny bilans powodzi

Do tej pory potwierdzono śmierć co najmniej 100 osób, a 132 są uznawane za zaginione. Bez dachu nad głową pozostaje 155 tys. osób. Mieszkańcy zagrożonych regionów szukają schronienia na okolicznych wzgórzach i dachach budynków, które ocalały. Prezydent Brazylii, Luiz Inacio Lula da Silva, określił sytuację jako “tragedię klimatyczną” i zapewnił, że rząd intensywnie pracuje nad dostarczeniem niezbędnych środków do życia poszkodowanym. Powódź zniszczyła wiele elementów infrastruktury – drogi, mosty, a także częściowo zaporę i elektrownię wodną na rzece Taquari. Władze wydały nakazy ewakuacji niektórych dzielnic stolicy stanu, Porto Alegre, gdzie poziom rzeki Guaiba podniósł się powyżej 5 metrów. To więcej niż podczas historycznej powodzi z 1941 roku.

El Niño i jego wpływ na powódź w Brazylii

El Niño to zjawisko klimatyczne, które mogło mieć wpływ na występowanie intensywnych opadów w Brazylii. Fenomen pogodowy El Niño polega na utrzymywaniu się ponadprzeciętnie wysokiej temperatury na powierzchni wody w strefie równikowej Pacyfiku. Jest to efekt osłabienia wiejących ze wschodu pasatów i zahamowania upwellingu, czyli wynoszenia ku powierzchni oceanu chłodnych wód głębinowych. Podczas El Niño pasaty słabną nad środkowym i zachodnim Pacyfikiem, co prowadzi do wzrostu temperatury wód powierzchniowych oceanu i wilgotności powietrza w rejonie zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej. Zmienia to układ atmosferyczny i może powodować intensywne, często katastrofalne opady deszczu w Andach, przy jednoczesnym zmniejszeniu opadów nad Azją południowo-wschodnią i północną Australią, co skutkuje suszami w tych rejonach.

Wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej, normalnie pasaty sprzyjają wypiętrzaniu chłodnych, bogatych w odżywcze składniki warstw wody, co jest korzystne dla ławic ryb i ptactwa. Jednak zahamowanie upwellingu podczas El Niño powoduje, że ciepła, uboga w składniki odżywcze woda zastępuje wody chłodne, co negatywnie wpływa na przemysł rybny i produkcję guana (cennego nawozu naturalnego).

El Nino ma duże znaczenie dla ekosystemów morskich. Nagłe ocieplenie wód Pacyfiku może prowadzić do masowych wyniszczeń koralowców, zmniejszenia ilości planktonu i zmian w rozmieszczeniu gatunków ryb. To z kolei wpływa na łańcuch pokarmowy i może negatywnie wpływać na rybołówstwo. Trwające wciąż El Niño rozwinęło się w czerwcu 2023 roku i największą moc osiągnęło w okresie od października 2023 do stycznia 2024 roku. Temperatura powierzchni Pacyfiku w najgorętszym momencie była o około 2 stopnie Celsjusza wyższa od średniej z lat 1991-2020. Zjawisko to miało w ostatnich tygodniach szczególnie silny wpływ na pogodę w Ameryce Południowej, co przyczyniło się do powodzi w Brazylii.

Wsparcie krajowe i międzynarodowe

W stanie Rio Grande do Sul działają tylko dwie z sześciu stacji uzdatniania wody, a szpitale i schroniska są zaopatrywane przez cysterny. Inne brazylijskie stany oraz sąsiednie kraje, takie jak Urugwaj, Argentyna i Wenezuela, zadeklarowały pomoc materialną dla stanu Rio Grande do Sul. Na lotniskach w Rio de Janeiro i Sao Paulo zorganizowano centralne punkty zbiórki pomocy humanitarnej z całego państwa. Około 15 tys. żołnierzy, strażaków, policjantów i wolontariuszy ratuje uwięzione osoby, dostarcza niezbędne rzeczy oraz leki, wodę i żywność.

Prezydent Lula wyraził ubolewanie z powodu rozprzestrzeniania się fałszywych informacji na temat rzekomo bezradnej postawy rządu wobec tragedii. Skierował słowa uznania do tysięcy Brazylijczyków, którzy ochotniczo niosą pomoc ofiarom klęski żywiołowej i przypomina o sile natury. Przywódca zaapelował o międzynarodowe wsparcie. Społeczność lokalna oraz Polonia w Brazylii zostały głęboko dotknięte katastrofą. Wiele osób straciło cały dobytek życia, a odbudowa regionu będzie wymagała znacznych nakładów finansowych.

Skutki powodzi będą odczuwalne przez długi czas. Brazylia jako jeden z największych krajów świata, ma istotną rolę do odegrania w globalnej walce ze zmianą klimatu. Działania podjęte przez rząd w odpowiedzi na powodzie są krokiem w dobrym kierunku, ale konieczne jest globalne zaangażowanie w działania na rzecz adaptacji i mitygacji do zmiany klimatu.