Światowy Dzień Lasów Deszczowych: dlaczego warto je chronić?

Mimo że lasy deszczowe mogą wydawać się odległym i egzotycznym zakątkiem świata, w rzeczywistości wpływają na nasze codzienne życie w sposób, który wielu z nas może nie zdawać sobie sprawy. Produkty takie jak codzienna filiżanka kawy, czekolada czy kakao, które cieszą nasze podniebienia, pochodzą właśnie stamtąd. Co więcej, lasy deszczowe są źródłem kluczowych składników używanych w lekach na malarie czy białaczkę. Te zielone płuca naszej planety, pochłaniające aż 30 proc. globalnych emisji dwutlenku węgla, odgrywają nieocenioną rolę w regulacji klimatu i stabilizacji warunków atmosferycznych na Ziemi. Dziś, obchodząc Światowy Dzień Lasów Deszczowych, przypominamy o ich niezastąpionej roli dla zdrowia naszej planety.

Geneza święta

Światowy Dzień Lasów Deszczowych, ustanowiony w 2017 r. przez organizację Rainforest Partnership, stanowi platformę dla działań na rzecz ochrony i regeneracji tych kluczowych ekosystemów. Aktywiści z Rainforest Partnership nieustannie podkreślają kluczowe znaczenie lasów deszczowych dla klimatu, bioróżnorodności, kultury oraz jako źródła utrzymania dla licznych społeczności. W latach 2021-2023, wraz z współpracą ponad 105 organizacji, Rainforest Partnership zorganizowało coroczne szczyty World Rainforest Day Summit, gromadząc przedstawicieli z 77 krajów. Uczestnicy dzielili się swoją wiedzą i wspólnie pracowali na rzecz budowania globalnej wspólnoty zaangażowanej w ochronę tych cennych ekosystemów.

W tym roku, Rainforest Partnership wprowadziło program zobowiązań, mający na celu mobilizację zarówno osób prywatnych, jak i firm do podjęcia natychmiastowych działań na rzecz ochrony lasów deszczowych. Wystarczy odwiedzić stronę internetową organizacji, aby złożyć swoje zobowiązanie poprzez specjalnie przygotowany formularz. Wszystkie zgromadzone deklaracje zostaną opublikowane, aby służyć jako inspiracja dla innych. Dodatkowo, na stronie dostępne są artykuły blogowe, które oferują praktyczne wskazówki dotyczące konkretnych działań, które można podjąć w celu ochrony lasów deszczowych.

Dlaczego Światowy Dzień Lasów Deszczowych ma znaczenie?

Lasy deszczowe, charakteryzujące się obfitymi opadami deszczu przez cały rok, są nie tylko kluczowymi ekosystemami w strefach równikowych, takich jak Amazonia, ale występują również w umiarkowanych strefach klimatycznych, na przykład w Tasmanii oraz na północno-zachodnim wybrzeżu Pacyfiku w Ameryce Północnej. Ich globalne znaczenie dla ludzkości jest ogromne, zarówno z ekologicznego, jak i kulturowego punktu widzenia.

• Bioróżnorodność. Lasy deszczowe stanowią dom dla około 50 proc. światowej populacji gatunków. Puszcza Amazońska może zawierać do 80 tysięcy gatunków roślin, przy czym naukowcy regularnie odkrywają nowe gatunki flory i fauny. Ta niespotykana różnorodność biologiczna stanowi cenną bazę genetyczną, będąc źródłem wielu produktów codziennego użytku, w tym owoców, kosmetyków oraz leków przeciwbólowych.
• Regulacja klimatu. Lasy deszczowe odgrywają kluczową rolę w regulacji globalnego klimatu. Proces transpiracji, czyli parowanie wody z liści, umożliwia transport wilgotnego powietrza na kontynenty, co wpływa na rozkład opadów deszczu, również w regionach oddalonych od samych lasów.
• Sekwestracja dwutlenku węgla. Lasy te pochłaniają znaczne ilości dwutlenku węgla, a w ich biomasie oraz glebie zmagazynowane jest około 30 proc. globalnych emisji tego gazu. Szacuje się, że w Amazonii związane są dziesiątki miliardów ton węgla, co przyczynia się do łagodzenia efektu cieplarnianego i wspiera naturalny obieg węgla, stabilizujący klimat Ziemi.
• Różnorodność kulturowa. Lasy deszczowe są również miejscem zamieszkania różnorodnych grup rdzennej ludności. W Amazonii żyje ponad 30 milionów osób tworzących 350 różnych grup etnicznych, z unikalnymi tożsamościami i tradycjami. Podobne bogactwo kulturowe obserwuje się wśród mieszkańców Papui-Nowej Gwinei oraz Afryki Środkowej, w tym dorzecza Kongo. Dla tych społeczności lasy deszczowe są nie tylko domem, ale także podstawą ich utrzymania, związanego z rolnictwem, rybołówstwem i łowiectwem.

Zagrożenia dla lasów deszczowych

Lasy deszczowe pełnią kluczową rolę w stabilizacji klimatu globalnego, jednak zmiana klimatu wywołana działalnością człowieka stanowi dla nich poważne zagrożenie, która prowadzi do modyfikacji składu gatunkowego oraz do redukcji populacji zwierząt, owadów i roślinności. Dodatkowo, intensywne wylesianie pod uprawy rolne i rozwój przemysłowy działa destrukcyjnie na naturalne siedliska. Każdej minuty na świecie wycina się około 40 ha lasów deszczowych, co skutkuje utratą 5-10 proc. gatunków każdej dekady. Kłusownictwo oraz nielegalny handel dzikimi gatunkami stanowią dodatkowe zagrożenie dla tych ekosystemów.

Proces wylesiania jest również przyczyną erozji gleby, co z kolei prowadzi do obniżenia jej żyzności oraz do zanieczyszczenia wód powierzchniowych. W konsekwencji dochodzi do degradacji ekosystemów wodnych, co negatywnie wpływa na dostępność czystej wody dla lokalnych społeczności. Zmniejszenie powierzchni leśnych osłabia także zdolność lasów deszczowych do sekwestracji węgla.

Ponadto, lasy deszczowe są narażone na degradację spowodowaną działalnością przemysłową, w tym wydobycie minerałów, ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Eksploatacja tych zasobów często wiąże się z negatywnymi skutkami dla środowiska, takimi jak zanieczyszczenie i niszczenie ekosystemów. Budowa infrastruktury, takiej jak drogi czy rurociągi, powoduje fragmentację lasów, co utrudnia przemieszczanie się i rozmnażanie wielu gatunków, zagrażając ich przetrwaniu.