Światowy Dzień Środowiska i zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska

Jak co roku, 5 czerwca przypada Światowy Dzień Ochrony Środowiska. Tegoroczne obchody odbywają się pod hasłem Nasza ziemia. Nasza przyszłość. Jesteśmy Re:Generacją (#GenerationRestoration). Ta ogólnoświatowa inicjatywa, mająca na celu poszukiwanie rozwiązań eliminujących czynniki przyczyniające się do degradacji planety, stanowi znakomitą okazję do przeanalizowania najważniejszych planowanych zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska.

Światowy Dzień Ochrony Środowiska 2024 skupia się na odtwarzaniu ekosystemów lądowych

Światowy Dzień Ochrony Środowiska został ustanowiony podczas Konferencji Sztokholmskiej w 1972 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. W tym roku obchodzimy jego 52. rocznicę, a gospodarzem jest Królestwo Arabii Saudyjskiej. Zgromadzeni w Międzynarodowym Centrum Konferencyjnym im. Króla Abdulaziza w Rijadzie skoncentrują się tym razem na poszukiwaniu rozwiązań związanych z renaturyzacją gruntów. To właśnie te działania mogą zapobiec degradacji gleby, występowaniu coraz dłuższych okresów suszy, pustynnieniu terenów oraz zmianie klimatu. Oprócz oficjalnych obchodów, kampanie związane ze Światowym Dniem Ochrony Środowiska prowadzone są także w ponad 100 krajach na całym świecie. Inicjatywy te obejmują prelekcje, wykłady, dyskusje oraz inne wydarzenia, których łączna zgłoszona liczba wynosi prawie 3 tys.

W obliczu tych globalnych działań na rzecz ochrony ekosystemów lądowych szczególne znaczenie zyskuje przygotowywana w Polsce zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska, która zgodnie z informacją opublikowaną na stronach Rządowego Centrum Legislacji (RCL), 27 maja br. została przekazana do opiniowania.

Jaki jest cel zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska?

Planowane zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska i innych ustaw mają na celu uregulowanie rozwiązań wspierających miasta w realizacji polityki adaptacji do zmiany klimatu. Obejmować będą m.in. wdrożenie rozwiązań wzmacniających transformację ekologiczną miast, poprawę jakości powietrza oraz ułatwienie pozyskiwania środków na związane z tym działania.

Zmienione przepisy będą miały największy wpływ na miasta o liczbie mieszkańców równej i większej niż 20 tys., urzędy marszałkowskie, gminy i gospodarstwa rolne, ale także przedsiębiorców planujących inwestycje. Przełożą się one również w niektórych aspektach na usprawnienie funkcjonowania NFOŚiGW i WFOŚiGW.

Najważniejsze planowane zmiany w przepisach

Najważniejsze zmiany w przepisach dotyczących ochrony klimatu w Polsce, zgodnie z oceną skutków regulacji (OSR) obejmują dwanaście kluczowych punktów. Na szczególną uwagę zasługują jednak przede wszystkim regulacje, które zobowiązują miasta z populacją równą lub większą niż 20 tys. mieszkańców do opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA).

Jeśli nowe regulacje wejdą w życie, MPA będą musiały zostać przygotowane dla wskazanych miast najpóźniej do 2 stycznia 2028 r. i będą aktualizowane co sześć lat. Plany te będą obejmować między innymi:

• analizy zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych oraz ich pochodnych;
• scenariusze zmian klimatu i analizy wynikających z nich zagrożeń dla miast; 
• koncepcje zazieleniania miast, w tym zwiększania powierzchni terenów zieleni i zadrzewień;
• koncepcje zagospodarowania wód opadowych i roztopowych.

Wprowadzenie obowiązkowych MPA będzie również wiązało się z wprowadzeniem przepisów mających na celu ochronę terenów zielonych i zieleni dzikiej przed nadmierną zabudową. Podobne rozwiązania funkcjonują od lat w Danii, Francji, Szwecji i Wielkiej Brytanii, umożliwiając tym krajom skuteczne przystosowanie planów zagospodarowania przestrzennego do postępującej zmiany klimatu.

Oprócz obowiązkowych MPA, istotnymi zmianami wprowadzonymi przez zmianę ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw będą również:

• doprecyzowanie przepisów związanych z zakresem i niezbędnymi elementami raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w obszarze związanym z analizami klimatycznymi;
• obowiązek uwzględniania w strategiach rozwoju gmin, planach ogólnych gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, wniosków i rekomendacji z MPA;
• wprowadzenie zmian w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, których celem jest przyspieszenie zielonej transformacji obszarów miejskich i umożliwienie uzyskania większego wsparcia z Funduszu Rozwoju Regionalnego na związane z tym działania. Nowe przepisy w tym obszarze wprowadzą także definicje zielonej transformacji obszarów miejskich, która określona zostanie jako proces prowadzący do zwiększania neutralności klimatycznej, przy jednoczesnej dbałości o jakość środowiska przyrodniczego i nieograniczający potencjału do rozwoju społeczno-gospodarczego. 
• wdrożenie zmian związanych z terminami przygotowywania przez zarząd województwa zaktualizowanych programów ochrony powietrza z 3 lat na 4 lata od daty wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza.