Przekop Mierzei Wiślanej: NIK złożyła zawiadomienia do prokuratury

Przekop Mierzei Wiślanej, ambitny projekt mający na celu połączenie Zalewu Wiślanego z Zatoką Gdańską, znów znalazł się w centrum uwagi po opublikowaniu wyników kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). W komunikacie z poniedziałku, NIK ujawniła, że kontrole wykazały nieprawidłowości, które skłoniły instytucję do złożenia dwóch zawiadomień do prokuratury. Wskazano na potencjalne przestępstwa popełnione przez osoby zarządzające projektem, w tym przez byłego ministra gospodarki morskiej oraz dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni.

Kontrola NIK

W 2022 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła szczegółową kontrolę projektu przekopu Mierzei Wiślanej, analizując przygotowanie, realizację oraz nadzór nad inwestycją. Celem kontroli było sprawdzenie zgodności działań z obowiązującymi przepisami prawa, efektywności wydatkowania środków publicznych oraz przestrzegania procedur przetargowych.

NIK składa zawiadomienia do prokuratury

Wyniki kontroli ujawniły poważne nieprawidłowości, takie jak przekroczenie kosztów, nieuzasadnione zwiększenie zakresu prac oraz liczne uchybienia w procedurach przetargowych. W związku z tym, NIK skierowała dwa zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstw przez osoby odpowiedzialne za realizację projektu, w tym przez byłego ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej oraz dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni. Dodatkowo, Izba zwróciła się z zawiadomieniem do rzecznika dyscypliny finansów publicznych w sprawie wydatkowania środków publicznych bez upoważnienia.

Najwyższa Izba Kontroli informuje, że w następstwie kontroli D/22/506 Planowanie i realizacja budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską prowadzonej w Ministerstwie Infrastruktury oraz Urzędzie Morskim w Gdyni, Najwyższa Izba Kontroli złożyła do prokuratury dwa zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa polegającego na przekroczeniu uprawnień, tj. o czyny określone w art. 231 § 1 kodeksu karnego oraz jedno zawiadomienie do rzecznika dyscypliny finansów publicznych w sprawie dokonywania wydatków ze środków publicznych bez upoważnienia, tj. o czyny określone w art. 11 ust. 1 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – informuje NIK w komunikacie.

Izba ustaliła, że przed aktualizacją programu w 2020 r., dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni przekroczył całkowity budżet projektu o 157,7 mln zł. Dodatkowo, środki budżetowe były wydatkowane na cele niezwiązane z realizacją projektu. Jak wskazuje Izba, wiele zadań inwestycyjnych było realizowanych z naruszeniem zasad rzetelności, legalności, gospodarności i celowości.

Zarzuty wobec ministra

NIK ustaliła także, że były minister właściwy do spraw gospodarki morskiej w projekcie uchwały dotyczącej programu wieloletniego Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską nie określił realistycznego zakresu rzeczowego i finansowego inwestycji. W latach 2019-2020 nie informował Rady Ministrów o wzroście wartości inwestycji, co pozbawiło projekt uzasadnienia ekonomicznego.

Minister sprawując nadzór nad działalnością Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni nie podejmował interwencji mających na celu doprowadzenie do zgodności działań Dyrektora Urzędu z przepisami obowiązującego prawa, świadomie akceptował takie działania uzasadniając to racjonalnością postępowania, a nawet wprowadził Dyrektora Urzędu w błąd – dodatkowo wskazuje NIK.

Zgodnie z raportem opublikowanym w listopadzie ubiegłego roku, pierwotny koszt projektu był szacowany na 880 mln. zł. Jednakże, do końca kontroli, czyli do końca kwietnia 2024 r., wartość ta wzrosła o 125 proc., osiągając kwotę niemal 2 mld zł.

Śledztwo w toku

Prokuratura Regionalna w Gdańsku podjęła działania mające na celu rozstrzygnięcie zarzutów i ocenę procedur przetargowych związanych z realizacją Przekopu Mierzei Wiślanej, jak również zgodności tego projektu z obowiązującym prawem. Aktualnie prowadzone jest wstępne rozpoznanie w sprawie działań byłego ministra gospodarki morskiej. Odrębne postępowanie dotyczące byłego dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni koncentrują się na możliwym przekroczeniu uprawnień. Wszystkie te działania mają kluczowe znaczenie dla ustalenia pełnej odpowiedzialności za potencjalne nieprawidłowości w realizacji projektu.

Znaczenie dla infrastruktury

Projekt przekopu Mierzei Wiślanej stanowi jedno z kluczowych przedsięwzięć infrastrukturalnych w Polsce, który ma na celu nie tylko podniesienie niezależności transportowej kraju, ale również wzmacnianie bezpieczeństwa regionalnego oraz stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego. Kontrola przeprowadzona przez NIK oraz wynikające z niej śledztwa prokuratury są istotne dla oceny efektywności realizacji tego projektu oraz dla wprowadzenia niezbędnych zmian w zarządzaniu podobnymi inwestycjami w przyszłości. Celem tych działań jest zapewnienie efektywnego i zgodnego z prawem wydatkowania środków publicznych oraz pociągnięcie do odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za ewentualne nadużycia.