Nowa strategia dla Odry. Inwestycje warte ponad 7 mld zł

Czy Odra, dotknięta wieloma problemami ekologicznymi, doczeka się systemowych działań naprawczych? Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) planują zainwestować ponad 7 mld zł w różnorodne projekty związane z ochroną jej zlewni.

Podczas spotkania we Wrocławiu, w którym udział wzięła minister Paulina Hennig-Kloska oraz przedstawiciele administracji z pięciu województw przecinanych przez rzekę, zainicjowano ambitny plan mający na celu poprawę stanu ekologicznego Odry. Czas od zarządzania kryzysowego, które zastałam w MKiŚ, przejść do rozwiązywania systemowego problemu – podkreśliła ministra Paulina Hennig-Kloska.

Potrzeba nowej strategii

Katastrofa ekologiczna na Odrze w 2022 r. stanowi silny impuls do podjęcia działań na rzecz zabezpieczenia rzeki przed dalszymi zagrożeniami i odbudowy jej ekosystemu. Istotnym problemem jest wzrost zasolenia wody, który wpływa na florę i faunę wodną, hamując rozwój wielu gatunków ryb oraz innych organizmów wodnych, co przyczynia się do obniżenia bioróżnorodności.

Wysokie zasolenie wód Odry jest przede wszystkim wynikiem działalności antropogenicznej, w tym zrzutów przemysłowych oraz spływów powierzchniowych z terenów rolniczych, które wprowadzają toksyczne substancje do rzeki, prowadząc do degradacji siedlisk i negatywnych zmian w składzie i strukturze ichtiofauny. Ponadto, nadmiar biogenów, takich jak azot i fosfor, powoduje eutrofizację wód Odry. Proces ten stymuluje nadmierny rozwój glonów i sinic, co może skutkować zakwitami wód, prowadząc do niedoboru tlenu i śmierci organizmów wodnych.

Zrozumienie i przeciwdziałanie tym zagrożeniom wymaga holistycznego podejścia, obejmującego zarówno lokalne jak i ogólnokrajowe strategie zarządzania zasobami wodnymi. Wymaga to zaangażowania zarówno naukowców, jak i decydentów, by opracować i wdrożyć skuteczne metody ochrony samej rzeki, jak i zlewni Odry.

Spotkanie we Wrocławiu, które odbyło się 9 lipca, zainicjowało prace nad odpowiedzią na kluczowe wyzwania ekologiczne. W trakcie dwugodzinnej konferencji uczestnicy debatowali nad wprowadzeniem nowych regulacji prawnych. Dyskutowano także o sposobach finansowania działań naprawczych oraz inwestycji w nowoczesne technologie monitoringu i poprawy jakości wód.

Planowane wieloaspektowe podejście do ochrony

Jednym z kluczowych elementów strategii ma być współpraca między różnymi instytucjami i regionami. Przedstawiciele NFOŚiGW oraz nadodrzańskich wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej zobowiązali się do ścisłej współpracy, która ma na celu koordynację działań oraz wymianę wiedzy i doświadczeń. Jak przekazano na spotkaniu – dzięki takiej koordynacji, możliwe będzie skuteczniejsze wdrażanie zaplanowanych projektów oraz szybsze reagowanie na ewentualne kryzysy ekologiczne.

Kolejnym ważnym aspektem zaprezentowanego podejścia, ma być prowadzenie badań oraz monitorowanie stanu rzeki. MKiŚ planuje zwiększenie nakładów na badania naukowe, które mają pomóc w zrozumieniu przyczyn problemów ekologicznych Odry oraz w opracowaniu skutecznych metod ich przeciwdziałania. Trzecim obszarem, uznanym za niezbędny, będzie doposażenie służb pod kątem bieżących interwencji, monitorowania rzeki, jeszcze przed zakończeniem realizacji działań zmierzających do trwałej poprawy jej jakości poprzez systemowe zmniejszenie ilości zanieczyszczeń.

Potrzebujemy obecnie bieżącego monitoringu, a czasami też interwencji, tak by utrzymać Odrę w dobrej kondycji, a także po to, by skutecznie przeciwdziałać i reagować w momentach zagrożeń – powiedziała minister Paulina Hennig-Kloska. Należy powyższe cele dobrze przemyśleć, wypracować długofalową strategię opieki nad Odrą, a następnie konsekwentnie ją realizować. Szczególnie, że po naszych poprzednikach, w kwestii jakichkolwiek rozwiązań strategicznych, pozostały puste szuflady! Prawda jest też taka, że przez ostatnie dwa lata, od katastrofy w 2022 r., w kwestii poprawy jakości ekosystemu Odry niewiele się zmieniło i nad tym należy obecnie intensywnie i konsekwentnie pracować. Tym bardziej, pod kątem warunków klimatycznych i warunków hydrologicznych. Meteorolodzy zapowiadają lato upalne, z wysokimi temperaturami i niską ilością opadów, wysokim nasłonecznieniem. A to są właśnie te czynniki, które negatywnie wpływają na rzekę Odrę.

Nowa strategia dla Odry do końca września

We wrocławskiej konferencji uczestniczyła również Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes NFOŚiGW. Podczas spotkania podkreśliła ona istotę współpracy z zarządami pięciu wojewódzkich funduszy, określanych mianem funduszy nadodrzańskich i zadeklarowała wsparcie dla długoterminowej strategii ochrony Odry. Zaznaczyła, że trwają prace nad strategią na kolejne cztery lata, która ma zostać zakończona do końca września tego roku. Szefowa NFOŚiGW wskazała, że strategie będą opracowywane wspólnie z interesariuszami społecznymi, publicznymi oraz organizacjami pozarządowymi.