MKiŚ przeznacza 7 mld zł na zatrzymywanie wody w miastach

Zmiana klimatu stawia polskie miasta przed coraz większymi wyzwaniami, w tym intensyfikacją upałów, częstszymi suszami oraz nagłymi powodziami. W odpowiedzi na te zagrożenia, Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) ogłosiło przeznaczenie środków w wysokości 7 mld zł na rozwój infrastruktury retencyjnej. Inwestycje, które mają być zrealizowane do 2027 r. obejmować będą zarówno małą, jak i dużą retencję, zazielenianie przestrzeni miejskich oraz wdrażanie inteligentnych systemów zarządzania wodą.

Inicjatywa to ma kluczowe znaczenie dla adaptacji większych i mniejszych miast do zmieniających się warunków klimatycznych. Dzięki tym działaniom przewiduje się liczne korzyści, w tym obniżenie lokalnych temperatur, poprawę jakości powietrza oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia powodzi. Działania te mają na celu stworzenie warunków sprzyjających zdrowszemu i bardziej komfortowemu życiu mieszkańców.

Coraz częstsze fale upałów, a także nawałnice i podtopienia to dzisiaj codzienność. Dlatego uruchomiliśmy program wsparcia inwestycji ważnych z punktu widzenia wyzwań i adaptacji do zmian klimatu, małą i dużą retencję – powiedziała ministra Paulina Hennig-Kloska podczas środowej konferencji prasowej.

Dla kogo wsparcie?

Z programu będą mogły skorzystać różne podmioty. Rząd postanowił wesprzeć starania o poprawę retencji wody, przeznaczając ponad 7 mld zł dla:

• samorządów;
• przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych;
• jednostek publicznych, w tym: Wód Polskich, GIOŚ, WIOŚ, urzędów morskich;
• parków narodowych.

Alokacja tych środków finansowych jest przewidziana na wdrożenie licznych projektów skoncentrowanych na średniej i małej retencji. Inicjatywy te będą miały kluczowe znaczenie dla zwiększenia odporności miast na ekstremalne zjawiska pogodowe.

Jest duże oczekiwanie społeczne, by centra naszych miast się zazieleniały, by było w nich coraz więcej parków, coraz więcej drzew, a znikał z nich bruk – wskazywała ministra na konferencji.

Kto otrzyma pieniądze?

W ramach Funduszu przewidziano, że projekty z zakresu średniej retencji zostaną zrealizowane w 44 największych miastach Polski, w tym w Warszawie, z alokacją środków w wysokości 2,5 mld zł. Dodatkowo, suma 4,5 mld zł zostanie przeznaczona na realizację programów małej retencji w mniejszych ośrodkach miejskich. Jak poinformował Robert Gajda, wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, podczas konferencji, całkowite środki przeznaczone na ten program, w wysokości 7 mld zł, pochodzić będą głównie z unijnego programu FEniKS, a dodatkowe 1,1 mld zł zostanie zabezpieczone z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej.

W ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej, ministerstwo planuje również wsparcie dla średnich miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze oraz innych ośrodków subregionalnych i miast z najwyższą kumulacją gmin zmarginalizowanych, w przedziale od 20 do 100 tys. mieszkańców, włączając miejscowości posiadające status uzdrowiska.

Na co zostaną przeznaczone środki?

MKiŚ deklaruje, iż wsparcie zostanie przeznaczone na:

• budowę sieci kanalizacji deszczowej oraz infrastruktury towarzyszącej, zielono-niebieskiej infrastruktury przyczyniającej się do odprowadzania, zatrzymania i wykorzystania wód opadowych;
• zazielenianie zbiorników wodnych lub ich renaturyzację w lokalnych zlewniach miejskich;
• budowę zbiorników wód opadowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą;
• likwidację zasklepień lub uszczelnień gruntu;
• wspieranie małej retencji;
• renaturyzację przekształconych cieków wodnych i obszarów od wód zależnych,
• budowę, przebudowę lub remont urządzeń wodnych i infrastruktury towarzyszącej, służących zmniejszeniu skutków powodzi i suszy;
• opracowanie i aktualizację dokumentów strategicznych w zakresie gospodarowania wodami, zarządzania ryzykiem powodziowym oraz ochrony zasobów wodnych.

Polska znajduje się w gronie czterech krajów europejskich obok Czech, Malty i Cypru, gdzie na jedną osobę przypada mniej niż 1 700 m³ wody rocznie. Według wymogów ONZ, Polska jest w grupie krajów objętych stresem wodnym, co jest widoczne każdego letniego dnia. Ministra Paulina Hennig-Kloska podkreśliła także, że jakość wód, wały przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne i zatrzymywanie wód w aglomeracjach, monitoring jakości wód, wymagają natychmiastowych inwestycji.

Część kwoty została już wypłacona

Wiceprezes NFOŚiGW oraz szefowa MKiŚ podkreślili, że część omawianych środków finansowych została już przydzielona. Przez ostatnie pół roku NFOŚiGW rozpatrzył wnioski na łączną sumę ponad 1,5 mld zł. Do tej pory podpisano 31 umów, a kolejne 15 wniosków czeka na finalizację. Miasta takie jak Sopot, Kielce, Grudziądz, Gdańsk, Radom, Białystok, Gliwice, Olsztyn, Gorzów Wielkopolski, Warszawa, Zielona Góra, Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Wrocław i Poznań już otrzymały fundusze. Dodatkowo, kilkadziesiąt wniosków przeszło wstępną weryfikację, a Fundusz spodziewa się podpisania nowych umów w najbliższym czasie. Następna runda naborów planowana jest na jesień.

Robert Gajda zaznaczył także, że adaptacja do zmiany klimatu jest priorytetem dla Unii Europejskiej, co rodzi oczekiwania na dodatkowe środki finansowe, o które obecnie zabiega ministerstwo.

Zdj. główne: Gdańskie Wody