Sprawozdanie z postępów w działaniach na rzecz klimatu 2024 r.

Komisja Europejska opublikowała Sprawozdanie z postępu prac na temat działań UE w dziedzinie klimatu 2024 r., z którego wynika, że w 2023 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, emisje netto gazów cieplarnianych w UE spadły o 8,3 proc. Sprawozdanie podkreśla wiodącą rolę UE w procesie przejścia na czystą gospodarkę. Zgodnie z najnowszymi informacjami Unia odpowiada obecnie za około 6 proc. światowych emisji.

Czy UE jest na dobrej drodze do realizacji swojego zobowiązania do redukcji emisji?

Zgodnie z przygotowanym sprawozdaniem emisje netto gazów cieplarnianych w UE spadły o 8,3 proc. i jest to największy roczny spadek od kilkudziesięciu lat (z wyjątkiem 2020 r., kiedy w wyniku pandemii COVID-19 emisje obniżyły się o 9,8 proc.). Emisje gazów cieplarnianych netto są obecnie o 37 proc. niższe niż w 1990 r., natomiast PKB wzrósł w tym samym okresie o 68 proc., co świadczy o tym, że emisje są niezależne od wzrostu gospodarczego.

Przedstawione w sprawozdaniu informacje jednoznacznie wskazują, że UE jest na dobrej drodze do realizacji swojego zobowiązania do redukcji emisji o co najmniej 55 proc. do 2030 r. O potrzebach związanych z realizacją przewidzianych do 2030 r. celów klimatycznych pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: Jak osiągnąć cele klimatyczne na 2030 r.? Potrzeba nawet 6,8 bln dolarów.

Sprawozdanie – najważniejsze działania podejmowane w dziedzinie klimatu

• W 2023 r. odnotowano rekordowy spadek emisji z instalacji energetycznych i przemysłowych objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Spadek ten wyniósł 16,5 proc. Emisje z sektora objętego ETS są obecnie o około 47,6 proc. niższe od poziomu z 2005 r., co oznacza, że UE jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu na 2030 r., który przewiduje zmniejszenie ich o 62 proc.
• W ramach EU ETS emisje z produkcji energii elektrycznej i ogrzewania zmniejszyły się o 24 proc. w porównaniu z 2022 r., co jest efektem rozwoju odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii wiatrowej i słonecznej, oraz odchodzeniem od spalania węgla. Emisje z lotnictwa wzrosły o 9,5 proc., zgodnie z tendencją obserwowaną od końca pandemii COVID-19.
• W 2023 r. EU ETS wygenerował dochody w wysokości 43,6 mld euro na inwestycje w działania w dziedzinie klimatu. Z tego 7,4 mld euro przeznaczono na fundusze innowacyjny i modernizacyjny, a pozostałe środki trafią bezpośrednio do państw członkowskich.
• W 2023 r. emisje z budynków, rolnictwa, transportu krajowego, przemysłu drobnego i sektora odpadów (objęte rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego) spadły o około 2 proc. Największy udział miał w tym sektor budowlany, w którym emisje zmniejszyły się o około 5,5 proc. Rolnictwo obniżyło szkodliwą działalność w tym zakresie o 2 proc., a transport o mniej niż 1 proc.
• Naturalny pochłaniacz dwutlenku węgla w UE wzrósł w 2023 r. o 8,5 proc., co odwróciło obserwowaną w ostatnim dziesięcioleciu tendencję spadkową w sektorze użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF).

Jakie zagrożenia związane z klimatem wskazuje sprawozdanie?

Sprawozdanie zawiera wiele optymistycznych informacji na temat redukcji emisji w UE, należy jednak zaznaczyć, że w ubiegłym roku odnotowano również wiele katastrof, ofiar śmiertelnych i strat materialnych związanych ze zmianą klimatu, a światowe emisje nie osiągnęły jeszcze najwyższego planowanego poziomu. Aby UE osiągnęła swoje cele na 2030 r. i przybliżyła się do osiągnięcia celu na 2040 r. oraz neutralności emisyjnej do 2050 r., konieczne są dalsze działania.

Przygotowane sprawozdanie pokazuje, że państwa członkowskie powoli przystosowują się do zmiany klimatu i budują odporność, ale powinny kontynuować wysiłki w tym kierunku. W 2023 r. w Europie odnotowano największe w historii pożary lasów, wyjątkowo intensywne opady i fale upałów, niszczycielskie powodzie i stały wzrost temperatur. Zarówno w komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie zarządzania ryzykiem klimatycznym, jak i w europejskiej ocenie ryzyka związanego z klimatem podkreślono, że przy ustalaniu priorytetów politycznych na wszystkich szczeblach zarządzania oraz we wszystkich politykach sektorowych należy brać pod uwagę narażenie na zmianę klimatu.

Sprawozdanie z postępów w działaniach na rzecz klimatu i jego znaczenie

Sprawozdanie z postępów działań w dziedzinie klimatu towarzyszy rocznemu sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej. Przedstawiono w nim postępy w realizacji celów redukcji emisji, zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie zarządzania energią. W sprawozdaniu przedstawiono również najważniejsze osiągnięcia i ostatnie wydarzenia w walce ze zmianą klimatu. Uwzględniono w nim rzeczywiste (historyczne) i prognozowane emisje dla każdego państwa członkowskiego, a także informacje na temat polityki i środków UE, finansowania działań w związku ze zmianą klimatu i przystosowania się do niej.