Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość – nowy program przeciwdziałania powodziom

W 2010 r. Sandomierz doświadczył dramatycznej powodzi, w czasie której doszło do przerwania wału i zatopienia prawobrzeżnej części miasta. Nie bez powodu więc właśnie tu 14 maja br. zorganizowano konferencję w ramach programu Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość. Na spotkaniu zaprezentowano wyniki dotychczasowych analiz oraz propozycje rozwiązań, które mają zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom regionu teraz i w przyszłości.

Zmiana klimatu zwiększa ryzyko powodzi

Katastrofalne powodzie, które dotknęły Polskę w 1997 i 2010 r. są częścią niepokojącego trendu meteorologicznego, ściśle związanego z ocieplaniem się klimatu. Zdaniem wielu ekspertów problem w kolejnych latach będzie się pogłębiać. Tylko w tym roku media informowały o gigantycznych powodziach m.in. w Rosji i Kazachstanie, Afganistanie, Argentynie, Indonezji czy ostatnio w Brazylii.

Przypomnijmy, że na początku czerwca 2010 r. ulewne deszcze spowodowały gwałtowne podniesienie się poziomu wody w dorzeczach górnej Wisły i Odry. Oprócz Sandomierza zalane zostały m.in. Kraków, Czechowice-Dziedzice, Chełm Śląski i Oświęcim – łącznie 554 tys. ha w 2157 miejscowościach.

Aby zapobiec powtórce tego czarnego scenariusza w dorzeczu Odry wprowadzono prewencyjne rozwiązania hydrologiczne, tj. przygotowano suchy zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny oraz zmodernizowano Wrocławski Węzeł Wodny. Program Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość jest kontynuacją inwestycji hydrologicznych, tym razem na Górnej Wiśle.

Ochrona dorzecza Wisły

Podczas sandomierskiej konferencji Przemysław Koperski, wiceminister infrastruktury, podkreślił, jak wieloaspektowe jest zjawisko powodzi i z jakimi stratami się wiąże. Tym samym uzasadnił konieczność podjęcia działań zaradczych na Wiśle. Ich pierwszym etapem był Program działań nietechnicznych i retencyjnych stanowiący element zarządzania ryzykiem powodziowym w regionach wodnych Małej Wisły i Górnej Wisły (zlewnia powyżej Krakowa), z uwzględnieniem ochrony przed powodzią miasta Krakowa zaklasyfikowany jako zadanie 5.7.1 Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry i Wisły (POPDOiW), realizowanego przy wsparciu Banku Światowego.

Powyższy program, przewidziany do wdrożenia w latach 2021-2026, zakłada budowę 10 obiektów retencyjnych i dwóch wielozadaniowych zbiorników przeciwpowodziowych. Wody Polskie w 2021 r. przeprowadziły konsultacje społeczne w sprawie realizacji programu i przygotowały studium wykonalności oraz ocenę oddziaływania na środowisko.

Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość to zadanie 5.7.2 w ramach projektu POPDOiW – jego oficjalna nazwa brzmi: Program działań retencyjnych stanowiący element zarządzania ryzykiem powodziowym w regionie wodnym Górnej Zachodniej Wisły i Górnej Wschodniej Wisły między Krakowem a Zawichostem. Program jest kontynuacją podjętych wcześniej działań o łącznej wartości 700 mln zł – obejmowały one m.in. budowę bramy przeciwpowodziowej w kanale portu w Sandomierzu oraz rozbudowę tamtejszego wału przeciwpowodziowego.

Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość – cele i zamierzenia programu

Celem programu opracowanego przez Wody Polskie we współpracy z ekspertami od infrastruktury hydrotechnicznej jest zwiększenie ochrony przed powodzią w obrębie tzw. Wisły Sandomierskiej, czyli od ujścia Nidy do ujścia Sanu. Przewiduje on przeprowadzenie analiz i badań, które umożliwią efektywne wdrożenie działań zapobiegających skutkom powodzi oraz suszy. Realizacja projektu Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość ma opierać się na najwyższych standardach środowiskowych. W prace zaangażowani będą przedstawiciele samorządów oraz lokalnych społeczności.

Wojciech Kozak dyrektor RZGW Kraków, nadzorującego realizację projektu, wśród niezbędnych działań wymienił budowę kolejnych polderów oraz renaturyzację obszarów zalewowych. Planowana infrastruktura retencyjna będzie miała pojemność ok. 230 mln m³ i będzie chronić region także przed suszą. Powstaną również nowe modele hydrauliczne wybranych cieków, a te istniejące poddane zostaną ocenie. W ramach programu przewiduje się też analizę stanu technicznego infrastruktury oraz zagospodarowania przestrzennego w połączeniu z identyfikacją obszarów chronionych i obiektów dziedzictwa kulturowego.

Jak dotąd udało się przeprowadzić analizę dotyczącą podniesienia zdolności retencyjnych w zlewniach Raby, Wisłoki, Dunajca oraz Nidy. Okazało się, że działania takie jak zwiększenie wycinki w międzywalu czy rozszerzenie obszaru użytków zielonych w obrębie międzywala oraz polderów mają znaczenie jedynie lokalne i nie wpływają zasadniczo na zmniejszenie całkowitego ryzyka powodziowego w regionie. Potrzeba więc bardziej kompleksowych rozwiązań, a nowy program ma umożliwić ich wypracowanie.

Więcej na temat programu Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość można dowiedzieć się na stronie internetowej.