Drony na ratunek. Rewolucja technologiczna w ochronie lasów namorzynowych

Choć zajmują tylko 1 proc. wszystkich lasów deszczowych, lasy namorzynowe są kluczowe dla ochrony ekosystemów przybrzeżnych. Jako naturalne bariery, chronią wybrzeża przed erozją i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Czy projekt z Abu Zabi, który wykorzystuje drony do nasadzeń namorzynów, przyniesie oczekiwane efekty? Ambitny plan ma na celu zrewolucjonizowanie działań ochronnych do 2030 r.

Wczoraj obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Ochrony Ekosystemu i Lasów Namorzynowych, ustanowiony przez UNESCO w 2015 r. To coroczne święto podkreśla kluczowe znaczenie lasów namorzynowych dla globalnej równowagi ekologicznej. Mimo, że lasy te są często postrzegane jako odległe, pełnią istotną rolę w ochronie bioróżnorodności oraz zapobieganiu skutkom zmiany klimatu poprzez magazynowanie węgla i ochronę linii brzegowych.

Lasy namorzynowe – wyjątkowe ekosystemy na pograniczu lądu i morza

Lasy namorzynowe, znane również jako mangrowe, to ekosystemy przybrzeżne występujące w 121 krajach, zgodnie z danymi Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Charakteryzują się one obecnością specyficznych krzewów i drzew przystosowanych do życia na granicy morza i lądu w zmiennych, słonawych wodach, w strefie tropikalnej i subtropikalnej.

Obecnie znanych jest ok. 80 gatunków drzew namorzynowych, które tworzą tzw. wybrzeża organogeniczne. Wyróżniają się one unikalnym systemem korzeniowym, składającym się z gęsto splecionych korzeni podporowych i pneumatrofów – korzeni oddechowych, które  umożliwiają przetrwanie w zalewanych i ubogich w tlen glebach oraz efektywne filtrowanie soli z wody morskiej.

Lasy mangrowe, najliczniej występujące w regionie Azji i Pacyfiku (51 proc. globalnej powierzchni), są siedliskiem dla ponad 1533 różnych gatunków wodnych. Pełnią również funkcję naturalnych barier ochronnych dla wybrzeży, zapobiegając ich erozji spowodowanej przez sztormy, fale i przypływy. Dodatkowo, chronią lądy przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak tsunami oraz poprawiają jakość wody przez spowalnianie ruchu pływów, co prowadzi do opadania osadów na dno zbiorników wodnych.

Znaczenie lasów namorzynowych dla klimatu i ekosystemów

Lasy namorzynowe pełnią kluczową rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych. Są one wyjątkowo efektywne w wyłapywaniu i sekwestrowaniu dwutlenku węgla z atmosfery. Ich zniknięcie mogłoby spowodować wzrost emisji CO₂ nawet o 10 proc. Lasy namorzynowe pozytywnie wpływają także na sąsiednie ekosystemy, w tym na łąki trawy morskiej oraz rafy koralowe, wspierając ich zdrowie i funkcjonowanie.

Stan lasów namorzynowych

Lasy namorzynowe są zagrożone przez działalność człowieka, w tym rozwój rolnictwa, akwakultury oraz zmianę klimatu. W 1996 r. mangrowce pokrywały 152,6 tys. km² powierzchni Ziemi. Dane z 2020 r., opublikowane przez Global Mangrove Watch, wskazują na spadek ich zasięgu o 3,4 proc., do 147,35 tys. km². Ponadto, 12 gatunków namorzynów zostało uznanych za zagrożone i wpisanych na Czerwoną Listę IUCN.

Drony na ratunek lasom namorzynowym

Ochrona lasów namorzynowych jest kluczowa dla zachowania ekosystemów przybrzeżnych, bioróżnorodności oraz społeczności nadmorskich, które od nich zależą. W odpowiedzi na te wyzwania rośnie liczba inicjatyw mających na celu ich odbudowę. Przykładem może być program realizowany w Abu Zabi, w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Inicjatywa na rzecz ochrony namorzyn w Abu Zabi (ADMI) została ogłoszona w lutym 2021 r. przez Agencję Ochrony Środowiska (EAD) i jest realizowana we współpracy z lokalnymi i międzynarodowymi partnerami. Celem programu jest wspieranie ogólnokrajowego planu posadzenia 100 mln namorzynów do 2030 r. Projekt ADMI korzysta z nowoczesnych technologii. W 2023 r. specjalnie przystosowane drony rozprowadziły ponad 6 mln nasion drzew namorzynowych, wystrzeliwując je w błoto pływowe. Zaawansowane systemy pozwalają dronom na unikanie prostych linii sadzenia i dostosowanie do naturalnych warunków, tworząc optymalne środowisko dla wzrostu młodych roślin.

Wykorzystanie z dronów w projekcie zwiększa jego skuteczność i ekologiczność. Dzięki nim, nie ma potrzeby tworzenia szkółek namorzynowych, transportowania sadzonek pojazdami spalinowymi ani ich ręcznego sadzenia. Drony mogą również dotrzeć do najbardziej odległych i trudnodostępnych obszarów wymagających odbudowy.

Skąd drony wiedzą, gdzie sadzić drzewa?

Drony wykorzystywane do sadzenia drzew namorzynowych działają autonomicznie, posługując się algorytmami inspirowanymi przez naturę. Zaawansowane systemy analizują teren, omijając istniejące drzewa i naturalne przeszkody, by nasiona były sadzone w optymalnych lokalizacjach. Projektowi towarzyszy wsparcie naukowców, którzy selekcjonują najkorzystniejsze miejsca do nasadzeń, analizując warunki środowiskowe i monitorując rozwój projektu. Dzięki tym działaniom, ekosystemy przybrzeżne w Zjednoczonych Emiratach Arabskich są stopniowo przywracane do życia.