Latarnie morskie nad Bałtykiem: przewodnik po perłach naszego wybrzeża

Od wieków latarnie morskie na polskim wybrzeżu Bałtyku pełnią kluczową rolę, prowadząc żeglarzy bezpieczną drogą do portów i ostrzegając przed zdradliwymi mieliznami. Ich światła, które rozpraszają mrok i mgłę, wielokrotnie ratowały życie marynarzy, pozwalając uniknąć katastrof morskich. Latarnie te, majestatyczne i pełne historii, fascynują zarówno turystów, jak i mieszkańców. Czy wiesz, ile jest latarni nad Bałtykiem, gdzie dokładnie się znajdują i czy można je zwiedzać?

Ile jest latarni morskich nad Bałtykiem?

Na polskim wybrzeżu Bałtyku znajduje się 15 czynnych latarni morskich. Dodatkowe 2, utrzymywane przez polskie stacje polarne, znajdują się poza granicami naszego kraju. Są nimi Latarnia Morska Arctowski na Wyspie Króla Jerzego w Archipelagu Szetlandów Południowych, na Antarktydzie oraz Latarnia Morska Hornsund znajdująca się na Spitsbergenie w archipelagu Svalbard, na północ od Norwegii.

Latarnie morskie od zachodu na wschód

• Latarnia Morska Świnoujście

Najwyższa latarnia nad Bałtykiem i jedna z najwyższych na świecie mierzy niemal 68 m wysokości. Palmę pierwszeństwa otrzymała także wśród tego typu budowli z cegły, a na jej szczyt prowadzi dokładnie 308 schodów. Zbudowana została w 1857 r. na wschodnim brzegu rzeki Świny w Świnoujściu. Jej imponująca wieża dominuje nad okolicą, stanowiąc charakterystyczny punkt orientacyjny i cenny zabytek techniki.

• Latarnia Morska Kikut

Usytuowana w Wolińskim Parku Narodowym, niedaleko miejscowości Wisełka, jest latarnią bezobsługową, zbudowaną w 1962 r. Charakteryzuje się prostą, surową formą, a otacza ją bujna przyroda parku narodowego.

• Latarnia Morska Niechorze

Budowana w latach 1860-1866 latarnia o wysokości 45 m znana jest z białej wieży z czerwonym dachem. Latarnia w Niechorzu jest jedną ze stacji brzegowych monitorującego ruch statków systemu AIS-PL HELCOM. Jest wpisana do rejestru zabytków i zachowała swój pierwotny wygląd oraz charakter.

• Latarnia Morska Kołobrzeg

Obecna konstrukcja latarni morskiej w Kołobrzegu pochodzi z 1945 r., jednak jej historia sięga XVIII w. Podczas walk o to miasto w ostatnim roku II wojny światowej niemieccy saperzy wysadzili latarnię, aby uniemożliwić polskim artylerzystom korzystanie z niej jako punktu orientacyjnego. Wkrótce po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy obiektu. Prace ukończono w listopadzie 1945 r. Latarnia o wysokości 26 m znajduje się przy wejściu do portu w Kołobrzegu. Zbudowana z cegły wyróżnia się charakterystycznym, masywnym kształtem, przypomina wieżę obronną. Składa się z szerokiej, ceglastej podstawy, która zwęża się ku górze, tworząc smuklejszą, cylindryczną wieżę.

• Latarnia Morska Gąski

Zbudowana w 1878 r. latarnia o wysokości 50,2 m to smukła, ceglana wieża o jasnoczerwonej elewacji, a na jej szczyt prowadzi 190 krętych schodów z granitu. Latarnia Morska Gąski umieszczona została na polskim znaczku pocztowym w 2006 r. Znajduje się w miejscowości Gąski, między Mielnem a Kołobrzegiem.

• Latarnia Morska Darłowo

Niewielka, ale urokliwa latarnia o wysokości 21 m została zbudowana z cegieł w 1885 r. Jest to najdalej na wschód wysunięta latarnia na polskim wybrzeżu Bałtyku, zlokalizowana u nasady falochronu wschodniego w Darłówku, w miejscu, gdzie rzeka Wieprza uchodzi do Bałtyku.

• Latarnia Morska Jarosławiec

Latarnia znajduje się w centrum Jarosławca, na klifie. Dzięki temu jej światło jest widoczne z odległości około 23 Mm (ok. 42 km). Wieża latarni jest podzielona gzymsami na cztery kondygnacje i mierzy 33,3 m wysokości, wybudowana została z czerwonej, glazurowanej cegły.

• Latarnia Morska Ustka

Zbudowana w 1892 r. jest charakterystyczną budowlą z czerwonej cegły. Wieża o wysokości 19,5 m powstała na planie ośmiokąta i przylega do murowanego budynku stacji pilotów. Liczne gzymsy, daszki i okna różnej wielkości dodają jej uroku. Latarnia znajduje się przy wejściu do portu w Ustce.

• Latarnia Morska Czołpino

Budowana w latach 1872-1875 latarnia znajduje się w Słowińskim Parku Narodowym, na jednej z najwyższych wydm. Wieża wznosi się na wysokość 25,2 m i wykonana jest z klasycznej, czerwonej cegły.

• Latarnia Morska Stilo

Budowana w latach 1904-1906 latarnia znajduje się w miejscowości Osetnik, na wydmie o wysokości 41 m n.p.m., około 1000 m od brzegu morza. Jest to szesnastokątna wieża o wysokości 33,4 m, wykonana z żeliwnych płyt, ozdobiona trzema pasami koloru: czerwonym, białym i czarnym.

• Latarnia Morska Rozewie

Kolejna z najstarszych i najbardziej znanych latarni w Polsce, zbudowana w 1822 r. wznosi się na wysokość 32,7 m i charakteryzuje się masywną, ceglano-białą konstrukcją. Znajduje się na przylądku Rozewie, między Jastrzębią Górą a Władysławowem.

• Latarnia Morska Jastarnia

Zbudowana w 1950 r. latarnia morska znajduje się w mieście Jastarnia na Mierzei Helskiej. Ma około 13,5 m wysokości i jest pomalowana w biało-czerwone, poziome pasy. Wieża latarni wykonana jest z metalu, co czyni ją jedną z dwóch całkowicie metalowych konstrukcji tego przeznaczenia w Polsce, a jednocześnie jest najniższą latarnią na polskim wybrzeżu.

• Latarnia Morska Hel

Zbudowana w 1942 r. latarnia wyróżnia się smukłą, czerwoną wieżą o wysokości 41,5 m. Znajduje się na końcu Półwyspu Helskiego, w miejscowości Hel. Oferuje taras z widokiem na półwysep oraz Zatokę Gdańską.

• Latarnia Morska Gdańsk Port Północny

Wybudowana w 1984 r. jest najmłodszą latarnią na polskim wybrzeżu. Wieża ma wysokość 56 m. Konstrukcja latarni, zaprojektowana przez Leszka Zakrzewskiego, jest nowoczesna i czworokątna. Na tle innych wyróżnia się kolorem – jest niebieska. Latarnia posiada windę, ale nie jest udostępniona do zwiedzania.

• Latarnia Morska Krynica Morska

Wybudowana w 1951 r. latarnia stoi na Mierzei Wiślanej w Krynicy Morskiej. Wieża ma stożkowy kształt, 26,5 m wysokości i jest wykonana z prefabrykowanych bloczków betonowych. Konstrukcja zastąpiła wcześniejszą budowlę, pochodzącą z 1895 r., a zniszczoną w 1945 r. Latarnia nie wskazuje drogi do portu, ale uzupełnia system oznakowania między Helem a Piławą.

Nieczynne latarnie morskie nad Bałtykiem

Na wybrzeżu Bałtyku znajdują się także nieczynne latarnie morskie, które stanowią ciekawe obiekty historyczne i są chętnie odwiedzane przez turystów. Przykłady to:

• Latarnia morska Góra Szwedów – znajduje się w Świnoujściu. Została wyłączona z użytku na początku XX w.
• Latarnia morska w Jastarni – położona na Półwyspie Helskim, przestała działać w 1990 r.
• Latarnia morska Ustka Wschodnia – położona po wschodniej stronie portu w Ustce, przestała działać w latach 80. XX w.
• Latarnia morska Czołpino Stare – stara latarnia morska w Czołpinie przestała działać w 1875 r., kiedy została zastąpiona nową budowlą.

Czy można zwiedzać latarnie morskie nad Bałtykiem?

Większość latarni nad Bałtykiem jest dostępna dla zwiedzających, lecz są wyjątki jak Latarnia Kikut czy Latarnia Morska Gdańsk Port Północny. Latarnia Kikut, umiejscowiona w Wolińskim Parku Narodowym, jest chroniona ze względów przyrodniczych i jest obiektem bezobsługowym, co uniemożliwia organizację zwiedzania. Z kolei Latarnia Gdańsk Port Północny, pełniąca kluczową rolę nawigacyjną dla wpływających do portu statków, ze względu na swoje strategiczne położenie i znaczenie dla bezpieczeństwa w porcie, ma ograniczony dostęp. Znajduje się na terenie przemysłowym, co dodatkowo utrudnia jej otwieranie dla turystów.

Zwiedzanie latarni morskich to doskonała okazja, aby zgłębiać ich bogatą historię i cieszyć się spektakularnymi widokami. Obiekty czynne są głównie w sezonie letnim, kiedy to przyciągają największą liczbę turystów. Przed wizytą warto jednak sprawdzić aktualne godziny otwarcia, które mogą różnić się w zależności od sezonu i warunków pogodowych, ale także wieku i wzrostu odwiedzających. Latarnie morskie to nie tylko cudowne krajobrazy, to również szansa na odkrycie fascynującej historii nawigacji oraz niezwykłych konstrukcji architektonicznych, które od wieków są integralną częścią polskiego wybrzeża.